Ενότητα 3η - "Το χρέος του ιστορικού" | Αρχαία Ελληνική Γλώσσα | Β΄ Γυμνασίου

Ενότητα 3η - "Το χρέος του ιστορικού" | Αρχαία Ελληνική Γλώσσα | Β΄ Γυμνασίου

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β΄  Γυμνασίου - Ενότητα 3η

"Το χρέος του ιστορικού"

Από σελίδα 22 έως σελίδα 29 στο σχολικό βιβλίο

Μετάφραση κειμένου (σελίδα 22 σχολικού βιβλίου)

Πολύβιος, Ἱστορίαι 1.14.4-7

Στις υπόλοιπες δραστηριότητες της ζωής του ίσως δεν θα μπορούσε κανείς να αποβάλει αυτού του είδους την εύνοια προς γνωστούς και φίλους˙ γιατί πράγματι ο χρηστός πολίτης πρέπει να αγαπάει τους φίλους του και την πατρίδα του και να μισεί μαζί τους ίδιους εχθρούς που μισούν και οι φίλοι του και να αγαπάει μαζί με αυτούς τους φίλους ˙ όταν, όμως, επωμίζεται κανείς το χρέος του ιστορικού, πρέπει να λησμονήσει όλες τις παρόμοιες συμπεριφορές και πολλές φορές να εγκωμιάζει και να τιμά με τους μεγαλύτερους επαίνους τους εχθρούς, όταν αυτό απαιτούν οι περιστάσεις και πολλές φορές να ελέγχει και να κατηγορεί κατά τρόπο αισχρό τους στενούς συγγενείς του, όταν αυτό υποδηλώνουν τα σφάλματα στις ενέργειες τους. Γιατί, όπως ακριβώς, όταν ένας ζωντανός οργανισμός χάσει τα μάτια του, αχρηστεύεται ολόκληρος , έτσι και από την ιστορία, εάν λείψει η αλήθεια, ό,τι απομένει από αυτήν καταντά άχρηστη διήγηση.

Νόημα

 Στο κείμενο της ενότητας αυτής ο Πολύβιος αναφέρεται στο χρέος του ιστορικού. Κατά τις απόψεις του, ο χρηστός πολίτης πρέπει να αγαπά και να μισεί τους ίδιους ανθρώπους με τους φίλους του, κάτι που δεν ισχύει για το σωστό ιστορικό. Αυτός πρέπει να είναι αντικειμενικός και αμερόληπτος παρατηρητής της πραγματικότητας και να επαινεί τους ίδιους του τους εχθρούς, όταν οι καταστάσεις το απαιτούν, ενώ να κατακρίνει με το χειρότερο τρόπο τους φίλους του, όταν το επιβάλουν τα γεγονότα. Για τον Πολύβιο η αντικειμενικότητα της ιστορίας είναι τόσο σημαντική όσο και τα μάτια για ένα ζωντανό οργανισμό, τα  οποία αν αφαιρεθούν τότε αυτός αχρηστεύεται. Έτσι και η ιστορία, αν αφαιρεθεί η αλήθεια καταντά ένα άχρηστο διήγημα.

Απαντήσεις στις ερωτήσεις της σελίδας 23 του σχολικού βιβλίου

1) Ποιες είναι οι υποχρεώσεις ενός φίλου προς τους συντρόφους του σύμφωνα με τον Πολύβιο; 

Απάντηση: Σύμφωνα με τον Πολύβιο κάθε σωστός πολίτης πρέπει να ακολουθεί ένα συγκεκριμένο κώδικα συμπεριφοράς κατά τις συναναστροφές του με τον κοινωνικό του περίγυρο. Πρέπει να αγαπά τους φίλους του και όσους αυτοί αγαπούν και να μισεί μαζί τους τους ίδιους ανθρώπους. Τέλος, πρέπει να αγαπά την πατρίδα του και να δείχνει σεβασμό σε αυτή.

Απάντηση στα Αρχαία Ελληνικά (κείμενο): [καὶ γὰρ φιλόφιλον εἶναι δεῖ ... συναγαπᾶν τοὺς φίλους.]
[ads-post]
2) Πώς πρέπει να αντιμετωπίζει ο ιστορικός τα πρόσωπα για τα οποία κάνει λόγο στα έργα του;

Απάντηση: Κατά την άποψη του Πολύβιου, ο σωστός ιστορικός οφείλει να είναι αντικειμενικός και αδέκαστος κριτής των γεγονότων. Πρέπει να επαινεί και να τιμά ακόμη και τους ίδιους του τους εχθρούς, όταν οι καταστάσεις το απαιτούν, καθώς και να κατακρίνει τους φίλους, όταν οι πράξεις τους είναι καταδικαστέες. Με λίγα λόγια, όσοι επιτελούν το χρέος καταγραφής της ιστορίας πρέπει να παραμερίζουν οποιαδήποτε προσωπική συμπάθεια και αντιπάθεια και να κρίνουν τα γεγονότα και τις καταστάσεις ως αποσπασιοποιημένοι και αμερόληπτες κριτές.

Απάντηση στα Αρχαία Ελληνικά (κείμενο): [ὅταν δὲ τὸ τῆς ἱστορίας ... ἁμαρτίαι τοῦθ' ὑποδεικνύωσιν.]

3) Ποιες συνέπειες έχει για την ποιότητα του ιστορικού έργου η μη τήρηση των προϋποθέσεων που εκθέτει ο Πολύβιος; 

Απάντηση: Ο Πολύβιος ξεκάθαρα δηλώνει ότι, αν  ο ιστορικός δεν τηρεί τις προϋποθέσεις που περιγράφει, τα αποτελέσματα είναι εμφανή στο ιστορικό του έργο. Τότε αυτό παύει να έχει ιστορική αξία και μοιάζει με ένα άχρηστο διήγημα. Μάλιστα για να κάνει ξεκάθαρη την άποψη του, ο ιστορικός παραθέτει την άποψη ότι το έργο που δεν ακολουθεί την αντικειμενικότητα και την αμεροληψία μοιάζει με ένα ζωντανό οργανισμό που του έχουν αφαιρεθεί τα μάτια. Όπως ακριβώς δηλαδή τυφλώνεται εκείνο έτσι και το ιστορικό έργο παρουσιάζεται ως "τυφλό" απέναντι τα πραγματικά γεγονότα και την αλήθεια.

Απάντηση στα Αρχαία Ελληνικά (κείμενο): [Ὥσπερ γὰρ ζῴου ... ἀνωφελὲς γίνεται διήγημα.]

4) Είναι τα σύγχρονα μέσα μαζικής ενημέρωσης (ο γραπτός και ηλεκτρονικός τύπος) πηγή αξιόπιστων ιστορικών στοιχείων, που θα αξιοποιήσει ο ιστορικός της εποχής μας; Πιστεύετε ότι πληρούν τις προϋποθέσεις που θέτει ο Πολύβιος; Να αναφέρετε συγκεκριμένα παραδείγματα από την εμπειρία σας. 

Απάντηση: Παρά το γεγονός ότι έχουν παρέλθει χιλιάδες χρόνια από την συγγραφή του κειμένου της ενότητας που εξετάζουμε, θα λέγαμε ότι  ιστορικός της εποχής μας αντιμετωπίζει εξίσου τις ίδιες δυσκολίες με τον ιστορικό της εποχής του Πολύβιου. Αυτό συμβαίνει διότι οι πηγές των σύγχρονων γεγονότων είναι τόσες πολλές  που ο ιστορικός πρέπει να μοχθήσει για να διαπιστώσει ποιά  γεγονότα από αυτά που περιγράφονται σε αυτές είναι αληθή και ποια ψευδή. Είναι γεγονός ότι στην εποχή μας η δημοσιογραφία, όποια μορφή κι αν έχει (γραπτή, ηλεκτρονική), πολλές φορές υπόκειται σε διάφορα οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα επιδιώκοντας τη δημαγωγία και τη χειραγώγηση του δέκτη. Άρα, αντιλαμβανόμαστε ότι ο σύγχρονος ιστορικός είναι αντιμέτωπος με εκατοντάδες πηγές πληροφόρησης, των οποίων πρέπει να εξετάσει την αντικειμενικότητα και την αμεροληψία. Τέλος, χαρακτηριστικό παράδειγμα της παραπάνω κατάστασης αποτελεί η καθημερινή καταγραφή ενός περιστατικού από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, που πολλές φορές καλύπτεται δημοσιογραφικά με τόσους διαφορετικούς τρόπους, ώστε να αγνοείται εντελώς η πραγματική αλήθεια.

B1. Λεξιλογικός Πίνακας

 ὁ κοσμητής: ο διευθυντής
κοσμητός: ο περιποιημένος
κατακοσμῶ: διευθετώ
ἐπικοσμῶ: στολίζω κάτι
ἀποκοσμῶ: αφαιρώ τα περιττά στολίδια
ἡ κόσμηση: η διακόσμηση, ο στολισμός
τὸ κόσμημα: το στολίδι
κοσμητικός: ο σχετικός με το στόλισμα
κόσμιος: ο ευπρεπής
ἡ κοσμιότητα: η ευπρέπεια
κοσμικός:  ο σχετικός με τον κόσμο/κοινωνία
ὁ κοσμήτορας: ο διευθυντής μιας πανεπιστημιακής σχολής
ἡ κοσμογονία: η γέννηση του κόσμου
ἡ κοσμογραφία: η περιγραφή του κόσμου
ὁ κοσμοκράτορας: ο κυρίαρχος όλου του κόσμου
ὁ κοσμοπολίτης: ο πολυταξιδεμένος
ἡ ἀκοσμία: η απρέπεια
ὁ ὑπόκοσμος: σύνολο ανθρώπων που διαπράττουν εγκλήματα πάσης φύσεως
κοσμικότητα: η ιδιότητα του κοσμικού
κοσμάκης: ο απλός λαός
κοσμοθεωρία: η θεωρία για τη ζωή που υιοθετεί κανείς
κοσμογυρισμένος: ο πολυταξιδεμένος
κοσμοπλημμύρα: η κοσμοσυρροή
κοσμοσωτήριος: αυτός που σώζει τον κόσμο
κοσμοϊστορικός: αυτός που έχει ιστορική σημασία για κάτι
κοσμοναύτης: ο αστροναύτης
κοσμοκαλόγερος: αυτός που ζει με εγκράτεια αποστασιοποιημένος από κάθε είδους απόλαυση
κοσμηματοπώλης: ο ιδιοκτήτης κοσμηματοπωλείου
κοσμηματοθήκη: η θήκη κοσμημάτων
απόκοσμος: ο ακοινώνητος
μαθητόκοσμος: οι μαθητές
φοιτητόκοσμος: οι φοιτητές

Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 24 του σχολικού βιβλίου

1) Να αποδώσετε τη σημασία των φράσεων και λέξεων: "από καταβολής κόσμου", "διαγωγή κοσμιοτάτη", κοσμογονία, κοσμοθεωρία, κοσμοπολίτης.

Απάντηση:
από καταβολής κόσμου: από τη δημιουργία του κόσμου
διαγωγή κοσμιοτάτη: πάρα πολύ καλή διαγωγή
κοσμογονία: η ιστορία της δημιουργίας του κόσμου, (μεταφορικά) η ολική αλλαγή μιας κατάστασης
κοσμοθεωρία: οι αντιλήψεις κάποιου για τη ζωή πάνω σε διάφορα θέματα
κοσμοπολίτης: ο πολυταξιδεμένος

2) Με τη βοήθεια του Λεξιλογικού Πίνακα να βρείτε την κατάλληλ λέξη της α.ε. για τις σημασία που σας δίνονται: 

Απάντηση: 
α. κόσμιος: αυτός που συμπεριφέρτσι με ευγένεια, ο φρόνιμος.
β. κόσμημα: το στολίδι
γ.  κοσμιότης: η ευπρέπεια, η ευγένια
δ. κοσμοκράτωρ: αυτός που κυβερνά τον κόσμο

3) Να κατατάξετε τις ομόρριζες του ρήματος κοσμῶ λέξεις της α.ε. που περιλαμβάνει ο παραπάνω πίνακας σε κατηγορίες ανάλογα με αυτό που δηλώνουν. Θυμηθείτε όσα διαδαχθήκατε στο κεφάλαιο της παραγωγής της προηγούμενης τάξης: 

Απάντηση:
πρόσωπο που ενεργεί: κοσμήτης, κοσμήτωρ
ενέργεια, κατάσταση: κόσμησις
αποτέλεσμα ενέργειας: κόσμημα
ουσιαστικό παράγωγο από επίθετο: κοσμιότης
επίθετα: κόσμιος, κοσμητικός, κοσμητός, κοσμικός

Β2. Ετυμολογικά

Διαβάστε τη θεωρία της σελίδας 18 του σχολικού βιβλίου. 

 Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 25 του σχολικού βιβλίου

1)Να σχηματίσετε σύνιετα αρσενικά ουσιαστικά και επίθετα της α.ε. χρησιμοποιώντας τα συνθετικά που δίνονται: 

Απάντηση: 
λόγος + γράφω → λογογράφος
μῦθος + λέγω → μυθολόγος
οἶκος + δεσπότης → οἰκοδεσπότης
νόμος + τίθημι (θε-) → νομοθέτης
λίθος + ξέω → λιθοξόος
νίκη + φέρω → νικηφόρος
κτῆνος + τρέφω → κτηνοτρόφος
θάνατος + φέρω → θανατηφόρος

2) Να σχηματίσετε σύνθετες λέξεις της ν.ε. με α΄ συνθετικό  τα ουσιαστικά της α.ε. που δίνονται: 

Απάντηση: 
αἷμα (-ατος)
    αυτός που δίνει αίμα: αιμοδότης
    αυτός που είναι βαμμένος με αίμα: αιματοβαμμένος
    η διαδικασία καθαρισμού (κάθαρση)  του αίματος: αιμοκάθαρση

λόγος
    αυτός που γράφει λόγους: λογογράφος
    η τέχνη του λόγου: λογοτεχνία
    παιχνίδι με το λόγο: λογοπαίγνιο
    η θεραπεία διαταραχών του λόγου: λογοθεραπεία 

 Γ1. Γραμματική

Γ΄ κλίση ουσιαστικών

Συμφωνόληκτα ουσιαστικά γ΄ κλίσης

Ημιφωνόληκτα

α. Υγρόληκτα

                        Ενικός Αριθμός                                                   Πληθυντικός Αριθμός 

 Ον.         ὁ σωτὴρ            ὁ πράκτωρ                            οἱ σωτῆρες               οἱ πράκτορες

Γεν.      τοῦ σωτῆρος     τοῦ πράκτορος                       τῶν σωτήρων           τῶν πρακτόρων

Δοτ.      τῷ σωτῆρι          τῷ πράκτορι                         τοῖς σωτῆρσι(ν)       τοῖς πράκτορσι(ν)

Αιτ.      τὸν σωτῆρα       τὸν πράκτορα                        τοὺς σωτῆρας          τοὺς πράκτορας

Κλητ.    (ὦ) σῶτερ          ὦ πρᾶκτορ                            (ὦ) σωτῆρες             (ὦ) πράκτορες

α. Συγκοπτόμενα διπλόθεμα υγρόληκτα

                        Ενικός Αριθμός                                                Πληθυντικός Αριθμός 

 Ον.         ὁ ἀνήρ            ὁ πατὴρ                                   οἱ ἄνδρες               οἱ πατέρες

Γεν.      τοῦ ἀνδρὸς     τοῦ πατρὸς                              τῶν ἀνδρῶν           τῶν πατέρων

Δοτ.      τῷ ἀνδρὶ          τῷ πατρὶ                               τοῖς ἀνδράσι           τοῖς πατράσι(ν)

Αιτ.      τὸν ἄνδρα      τὸν πατέρα                             τοὺς ἄνδρας            τοὺς πατέρας

Κλητ.    (ὦ) ἄνερ          ὦ πάτερ                                 (ὦ)  ἄνδρες            (ὦ) πατέρες
                    Ενικός Αριθμός                                                Πληθυντικός Αριθμός 

 Ον.        ἡ θυγάτηρ            ἡ μητὴρ                               αἱ θυγατέρες              αἱ μητέρες

Γεν.      τῆς θυγατρός        τῆς μητρὸς                         τῶν θυγατέρων           τῶν μητέρων

Δοτ.      τῇ θυγατρί           τῇ μητρὶ                             ταῖς θυγατράσι(ν)        ταῖς μητράσι(ν)

Αιτ.      τὴν θυγατέρα      τὴν μητέρα                          τὰς θυγατέρας            τὰς μητέρας

Κλητ.    (ὦ) θύγατερ         ὦ μῆτερ                             (ὦ)  θυγατέρες            (ὦ) μητέρες 

Σιγμόληκτα

1. Αρσενικά

                        Ενικός Αριθμός                                                Πληθυντικός Αριθμός 

 Ον.         ὁ Ἀριστοφάνης          ὁ Περικλῆς                                                     οἱ Περικλεῖς

Γεν.      τοῦ Ἀριστοφάνους     τοῦ Περικέους                                                 τῶν Περικλέων

Δοτ.      τῷ Ἀριστοφάνει         τῷ Περικλεῖ                      δεν έχει                              -

Αιτ.      τὸν Ἀριστοφάνη         τὸν Περικλέα                                                  τοὺς Περικλεῖς

Κλητ.    (ὦ) Ἀριστόφανες        ὦ Περίκλεις                                                    (ὦ)   Περικλεῖς

2. Ουδέτερα ακατάληκτα

                                          Ενικός Αριθμός                             Πληθυντικός Αριθμός 

                            Ον.         τὸ ἔδαφος                                                τὰ ἐδάφη

                           Γεν.       τοῦ ἐδάφους                                            τῶν ἐδαφῶν

                           Δοτ.        τῷ ἐδάφει                                              τοῖς ἐδάφεσι(ν)

                           Αιτ.        τὸ ἔδαφος                                                τὰ ἐδάφη

                          Κλητ.     (ὦ) ἔδαφος                                            (ὦ)   ἐδάφη

 Διαβάστε καλά τη θεωρία των σελίδων 26 & 27 του σχολικού βιβλίου.

Επίσης μπορείτε να διαβάσετε από τη Γραμματική των Αρχαίων Ελληνικών τις σελίδες 75, 76, 77, 78, 82, 83, 84

Γ2. Συντακτικό

 Σύνδεση προτάσεων ή όρων πρότασης

 Να διαβάσετε πολύ καλά τη θεωρία των σελίδων 27 & 28 του σχολικού βιβλίου.

Οι κυριότεροι Παρατακτικοί σύνδεσμοι είναι:

Συμπλεκτικοί: τε, και, οὔτε, μήτε, οὐδέ, μηδέ
Διαζευκτικοί ή Διαχωριστικοί: ἤ, ἤτοι, εἴτε, ἐάντε, ἄντε, ἤντε
Αντιθετικοί ή Εναντιωματικοί: μέν, δε, ὅμως, ἀλλά, ἀτὰρ, μὴν, ἀλλὰ μην, καὶ μην, οὐ μην ἀλλά, καίτοι
Συμπερασματικοί: ἄρα, δή, οὖν, οὔκουν, οὐκοῦν, τοίνυν, τοιγαροῦν, τοιγάρτοι, ὥστε
Αιτιολογικοί: γάρ, (σπάνια) ὡς, ἐπεί

Οι κυριότεροι Υποτακτικοί σύνδεσμοι είναι: 

Ειδικοί: ὅτι, ὡς
Ενδοιαστικοί: μη, μὴ οὐ
Αιτιολογικοί: ὡς, ὅτι, διότι, ἐπεί, ἐπειδή, ὅτε, ὁπότε, εἰ
Τελικοί: ἵνα, ὅπως, ὡς
Συμπερασματικοί: ὥστε, ὡς
Εναντιωματικοί: εἰ καί, ἄν και, καὶ εἰ, καὶ ἄν, οὐδ’ εἰ, μηδ’ εἰ, οὐδ’ ἄν, μηδ’ ἄν, οὐδ’ ἐάν, μηδ’ἐάν, καίπερ
Υποθετικοί: εἰ, ἐάν, ἄν, ἤν
Χρονικοί: ὡς, ἕως, ὅτε, ὁπότε, ἐπεί, ἐπειδή, ὁσάκις, ἡνίκα, ἄχρι, μέχρι, πρίν, ἐν ᾧ, ἀφ’ οὗ

Απαντήσεις στις ασκήσεις των σελίδων 28 & 29 του σχολικού βιβλίου

 1) Να κλιθούν στις πλάγιες πτώσεις και των δύο αριθμών τα ουσιαστικά ἡ μήτηρ και τὸ ἔθνος.

Απάντηση:    Ενικός Αριθμός                                                Πληθυντικός Αριθμός 

Γεν.      τοῦ ἔθνους        τῆς μητρὸς                         τῶν ἐθνῶν             τῶν μητέρων

Δοτ.       τῷ ἔθνει           τῇ μητρὶ                             τοῖς ἔθνεσι(ν)        ταῖς μητράσι(ν)

Αιτ.       τὸ ἔθνος          τὴν μητέρα                          τὰ ἔθνη                  τὰς μητέρας

2) Να εντοπίσετε τα τριτόκλιτα ουσιαστικά του κειμένου και να τα γράψετε στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού: 

Απάντηση:
τὸν ἄνδρα → τοὺς ἄνδρας, τὸ ἦθος → τὰ ἤθη, αἱ πράξεις → ἡ πρᾶξις, τῶν ἐπιτηδευμάτων → τοῦ ἐπιτηδεύματος, τῶν ὄψεων →τῆς ὄψεως, διήγημα → διηγήματα

3)Να γράψετε τα παρακάτω ουσιαστικά στην ιδια πτώση του άλλου αριθμού: 

Απάντηση: 
τὸν μῆνα → τοὺς μῆνας                               τοῦ ἐλαιῶνος → τῶν ἐλαιώνων
ὦ νυμφὼν → ὦ νυμφῶνες                               οἱ σωλῆνες → ὁ σωλὴν
τοῦ κοσμήτορος → τῶν κοσμητόρων          ὦ ἐκλέκτορες → ὦ ἐκλέκτορ
τῷ πυρῆνι → τοῖς πυρῆσι(ν)                          τοῦ κώδωνος → τῶν κωδώνων
τῆν ἀηδόνα → τὰς ἀηδόνας                           τοὺς κανόνας → τὸν κανόνα
οἱ νιπτῆρες → ὁ νιπτὴρ                                τῶν διαμόνων → τοῦ δαίμονος
τῷ ἄξονι  → τοῖς ἄξοσι(ν)                                      τῷ βέλει → τοῖς βέλεσι(ν)

4) Να γράψετε τη γενική ενικού των παρακάτω ουσιαστικών λαμβάνοντας υπόψη τη μορφή τους στη ν.ε.: 

Απάντηση: 
σιαγών → σιαγόνος                                    παντοκράτωρ → παντοκράτορος
συνδαιτυμών → συνδαιτυμόνος                           χειμών → χειμῶνος
Ἀπόλλων → Ἀπόλλωνος                                   Εὐρυτάν → Εὐρυτᾶνος
λιμήν → λιμένος                                                       Πάν → Πανός
ξένων → ξενῶνος                                           παρθενών  → παρθενῶνος
κηδεμὼν → κηδεμόνος                                             χείρ → χειρός

5) Να συμπληρώσετε τις παρακάτω προτάσεις με τον κατάλληλο τύπο των ουσιαστικών που βρίσκονται σε παρένθεση: 

Απάντηση: 
α. Οἱ ἀρχαῖοι ἐνόμιζον τοὺς ἀστέρας (ἀστήρ) θεοὺς εἶναι.
β. Οἱ τετελευτηκότες ἐρήμους τοὺς πατέρας (πατήρ) καὶ τὰς μητέρας (μήτηρ) ἀπέλιπον (=άφησαν).
γ. Φθείρουσιν ἤθη (ἦθος, αιτι. πληθ.) χρηστὰ ὁμιλίαι (= οι συναναστροφές) κακαί.
δ. Παρὰ Λεσβίοις άγὼν ἄγεται (= διοργανώνεται διαγωνισμός) κάλλους (κάλλος, γεν. εν.) γυναικῶν ἐν τῷ τεμένει (τέμενος) τῆς Ἥρας λεγόμενος καλλιστεῖα.
ε. Οἱ Πέρσαι χαλεπῶς φέρουσι τοῖς παροῦσι πράγμασι (πρᾶγμα).
στ. Βούλομαι ὑμῖν τὰ ὀνόματα (ὄνομα) αὐτῶν ἀναγνῶναι.
ζ. Ἦν ποτε χρόνος, ὅτε θεοὶ ἦσαν, θνητὰ δὲ γένη (γένος) οὐκ ἦσαν.

6) Να αναγνωρίσετε το είδος της σύνδεσης στις περιόδους που ακολουθούν και να δηλώσετε τι συνδέουν κάθε φορά οι σύνδεσμοι:

Απάντηση:
α. Τηλικαῦτα (= τόσο μεγάλα) αὐτοῖς τὸ μέγεθος καὶ τοσαῦτα τὸ πλῆθος εἴργασται. (παρατακτική)
β. Ἐγὼ ἀναιδὴς οὔτ' εἰμὶ οὔτ' ἄν γενοίμην. (παρατακτική)
γ. Στέργε μὲν τὰ παρόντα, ζήτει δὲ τὰ βελτίω (= να αγαπάς αυτά που έχεις, αλλά να επιζητείς τα καλύτερα). (παρατακτική)
δ. Οἱ δὲ ἐπείθοντο· ἐπίστευον γὰρ αὐτῷ. (παρατακτική)
ε. Κάλλος μὲν ἤ χρόνος ἀνήλωσεν (= ξόδεψε, έφθειρε) ἤ νόσος ἐμάρανε. (παρατακτική)
στ. Ἀριστοφάνης οὐ μόνον τῶν ἰδίων ἀλλὰ καὶ τῶν κοινῶν ἐβούλετο ἐπιμελεῖσθαι. (παρατακτική)
ζ. Οὐκ οἶδα σαφῶς· ἔοικε δ' οὖν άτόπῳ (= μοιάζει λοιπόν παράλογο). (παρατακτική)

7) Να εντοπίσετε στις ακόλουθες περιόδους τις λέξεις που εισάγουν δευτερεύουσες προτάσεις:

Απάντηση: 
α. Καὶ κατηγοροῦσι μὲν αὐτοῦ ὡς πολλὰς ἄρχὰς ἦρξεν (= ανέλαβε πολλά αξιώματα), ἀποδεῖξαι δὲ οὐδεὶς δύναται ὡς οὐ καλῶς ἦρξεν.
β. Οὐκ ἔχω ὅ,τι ἀποκρίνωμαι.
γ. Ὀκνῶ (=φοβάμαι) μὴ μάταιος ἡμῖν ἡ στρατεία γένηται.
δ. Ἐπειδὴ δὲ τοῦτ' οὐχ οὕτως ἔχει, φυλάττεσθαί φημι δεῖν.
ε. Τὰς ἀρετὰς ἐπιτηδεύομεν (= ασκούμε τις αρετές) οὐχ ἵνα τῶν ἄλλων ἔλαττον ἔχωμεν (= για να έχουμε λιγότερα από τους άλλους), ἀλλ' ὅπως ἄν μετὰ πλείστων ἀγαθῶν τὸν βίον διάγωμεν (= για να περνούμε τη ζωή μας).
στ. Πρὸς τὸν ἀδελφὸν δ' οὕτως ἐνειμάμην (= έτσι μοίρασα την περιουσία), ὥστε ἐκεῖνον πλέον ὁμολογεῖν ἔχει τῶν πατρῴων (= από την πατρική κληρονομιά).
ζ. Εἰ οὖν ἐγὼ μὴ γιγνώσκω μήτε τὰ ὅσια μήτε τὰ δίκαια, ὑμεῖς διδάξατέ με.
η. Εἰκὸς (ενν. ἐστί= είναι εύλογο) ὑμᾶς  μήπω τοὺς τῶν κατηγόρων λόγους ἡγεῖσθαι πιστούς, πρὶν ἄν καὶ ἡμεῖς εἴπωμεν.
θ. Εἶδεν ἐκεῖνος Σάμον φρουρουμένην ὑπὸ Κυπροθέμιδος, ὅν κατέστησε (=διόρισε) Τιγράνης.
ι. Φήσουσι (= θα πουν) γὰρ δή με σοφὸν εἶναι, εἰ καὶ μὴ εἰμί.