Ενότητα 10η - "Ο Σωκράτης για τη φιλία" | Αρχαία Ελληνική Γλώσσα | Ά Γυμνασίου
Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Ά Γυμνασίου - Ενότητα 10η
"Ο Σωκράτης για τη φιλία"
Από σελίδα 76 έως σελίδα 81 στο σχολικό βιβλίο
Μετάφραση κειμένου (σελίδα 76 σχολικού βιβλίου)
Ξενοφῶν, Ἀπομνημονεύματα 2.4.1-7 (διασκευή)
Από πολλούς (ανθρώπους) ακούω αυτό, δηλαδή ότι απ’ όλα τα περιουσιακά στοιχεία το πιό σημαντικό είναι ο ειλικρινής και καλός φίλος, όμως για οτιδήποτε άλλο περισσότερο φροντίζουν πολλοί παρά για την απόκτηση φίλων. Γιατί πράγματι αποκτούν με επιμέλεια σπίτια και αγρούς και δούλους και ζώα και σκεύη, αντίθετα, το φίλο, πράγμα για το οποίο ισχυρίζονται ότι είναι το μεγαλύτερο αγαθό, δε φροντίζουν πώς να τον αποκτήσουν. Και όμως ποιό άλογο ή ποιό ζευγάρι (ζώων) είναι τόσο χρήσιμο, όπως ακριβώς ο ενάρετος φίλος; Και ποιός δούλος είναι τόσο ευνοϊκός και διαρκώς σταθερός; Ή ποιο άλλο απόκτημα είναι τόσο πολύ χρήσιμο σε όλα; Γιατί ο καλός φίλος αφιερώνει τον εαυτό του στο καθετί που λείπει από το φίλο του και, αν χρειάζεται να κάνει καλό σε κάποιον, τον ενισχύει βοηθώντας τον, και σε όσα ο φόβος του τον διακατέχει τον βοηθάει μαζί με άλλους, και όταν ευτυχεί, του προσφέρει μεγάλη ευχαρίστηση, ενώ, όταν δυστυχεί, καταβάλλει πολλές προσπάθειες να τον στήσει πάλι στα πόδια του. Αλλά όμως, μερικοί δέντρα προσπαθούν να καλλιεργήσουν για τον καρπό τους, ενώ για το κτήμα που παράγει απ’ όλα, το οποίο ονομάζεται φίλος, με βραδύτητα και αμέλεια οι περισσότεροι το επιμελούνται.
Απάντηση: Σύμφωνα με το κείμενο του Ξενοφώντα, ο Σωκράτης διαπιστώνει ότι υπάρχει αντίφαση ανάμεσα στα λόγια και στις πράξεις των ανθρώπων που μιλούν για τη φιλία. Ενώ αυτοί έχουν την άποψη ότι η απόκτηση φίλων είναι ένα από τα σημαντικότερα αγαθά στη ζωή του ανθρώπου, στην πραγματικότητα πασχίζουν να αποκτήσουν περισσότερα υλικά αγαθά παρά φίλους. Η συμπεριφορά αυτή προβληματίζει τον μεγάλο φιλόσοφο και του προκαλεί απορία για το αν οι άνθρωποι έχουν συναίσθηση της αναγακαιότητα σύναψης δεσμών φιλίας.
2) Γιατί ο καλός και πιστός φίλος είναι αναντικατάστατος κατά τον Σωκράτη; Ποια επιχειρήματα προβάλλει για να ενισχύσει την άποψη του;
Απάντηση: Ο Σωκράτης για να αποδείξει την άποψη του ότι ο πιστός φίλος είναι αναντικατάστατος, προβάλλει τα εξής επιχειρήματα: α) Αρχικά πιστεύει ότι ο σωστός και ενάρετος φίλος αφιερώνει ένα μέρος της ύπαρξης του στην κάλυψη των αναγκών του φίλου του. β) Επιπλέον, τονίζει ότι ο αληθινός φίλος βοηθά τον φίλο του όταν εκείνος θέλει να κάνει καλό σε κάποιον άλλο ενώ τέλος (γ) ο ίδιος ευτυχεί, όταν είναι ευτυχισμένος και ο φίλος του, ενώ αντίθετα δυστυχεί και προσπαθεί να τον στηρίξει όταν εκείνος είναι δυστυχισμένος. Κατά τον Σωκράτη οι παραπάνω λόγοι είναι εκείνοι που κάνουν την αληθινή φιλία αναντικατάστατη στη ζωή του ανθρώπου.
3) Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει μια φιλική σχέση στην εποχή μας;
Απάντηση: Στις μέρες μας ο όρος "φιλία" έχει χάσει το πραγματικό του περιεχόμενο. Αυτό οφείλεται στην υστεροβουλία, τον εγωισμό και την καχυποψία, οι οποίες έχουν καταλάβει τη ζωή μας. Η υλιστική εποχή μας δίνει μεγαλύτερη σημασία στην απόκτηση και την κατανάλωση αγαθών παρά στην απόκτηση μιας ανιδιοτελούς φιλίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουμε όλοι μας πάρα πολλούς γνωστούς αλλά ελάχιστους (έως μηδενικούς) πραγματικούς φίλους, τους οποίους εμπιστευόμαστε, σεβόμαστε και αγαπάμε. Επίσης τα κοινωνικά δίκτυα (Facebook, Twitter κτλ) που κυριαρχούν στην ζωή μας μέσω του διαδικτύου έχουν διαστρεβλώσει το περιεχόμενο του όρου της "φιλίας" με αποτέλεσμα να αποκαλούμε "φίλο μας" (και όχι γνωστό μας) οποιονδήποτε αντιδρά ή αλληλεπιδρά μαζί μας σε αυτά. Πρέπει, λοιπόν, να αντιληφθούμε όλοι ότι η ενάρετη φιλία είναι πολύ σημαντική για την ζωή του ανθρώπου και μόνο μέσα από αυτή μπορεί να αποκτήσει (το σωστό) νόημα η ζωή του ανθρώπου.
κτηματικός: ο σχετικός με το κτήμα
κτητικός: ο ικανός για απόκτηση
κτήτορας: ο ιδιοκτήτης
τὸ κτῆνος: το ζώο, (μτφ) ο άνθρωπος που φέρεται σκληρά
κτηνώδης: αυτός που φέρεται όμοια με κτήνος
ἡ κατάκτησις: η απόκτηση αγαθού με τη βία
ἀκτήμων: αυτός που δεν έχει κτηματική περιουσία
ὁ κτηνοτρόφος: αυτός που εκτρέφει ζώα
κτηματίας: αυτός που έχει πολλά κτήματα
κτητορικός: ο σχετικός με τον κτήτορα
κτηνωδία: απάνθρωπη πράξη
αποκτώ: γίνομαι κάτοχος πράγματος
κτηματαγορά: ο τόπος, το γραφείο στο οποίο γίνονται αγοραπωλησίες κτημάτων
κτηματολόγιο: βιβλίο στο οποίο καταγράφονται όλα τα ακίνητα μιας περιοχής
κτηματομεσίτης: ο άνθρωπος που μεσολαβεί στις αγοραπωλησίες κτημάτων
κοινοκτημοσύνη: η από κοινού κτήση και χρήση αγαθών
Απάντηση:
ἡ κτῆσις: ενέργεια - κατάσταση
ὁ κτήτωρ: το πρόσωπο που ενεργεί
τὸ κτῆμα: το αποτέλεσμα ενέργειας
2) Να εξηγήσετε σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται οι φράσεις: α. υπερασπίζομαι τα κεκτημένα, β. λόγω κεκτημένης ταχύτητας γ. κτήμα ες αεί.
Απάντηση:
υπερασπίζομαι τα κεκτημένα μου: υπερασπίζομαι τα δικαιώματα μου
λόγω κεκτημένης ταχύτητας: η φράση χρησιμοποιείται για να δηλώσει την αυθόρμητη και γρήγορη σκέψη που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματική άποψη του ομιλητή.
κτήμα ες αεί: οτιδήποτε κατέχεται και διατηρείται αιώνια.
3) Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη από αυτές που σας δίνονται στο πλαίσιο, αφού τις προσαρμόσετε στην κατάλληλη πτώση και -στην περίπτωση επιθέτων- στο κατάλληλο γένος:
Απαντήσεις:
α. Οι αντωνυμίες που φανερώνουν τον κτήτορα ονομάζονται κτητικές αντωνυμίες.
β. Τονίστηκε η επιτακτική ανάγκη σύνταξης εθνικού κτηματολογίου.
γ. Θεωρούσε σπουδαιότερο απόκτημα του το υπερπολυτελές αυτοκίνητό του.
δ. Μετά από πολλά χρόνια σκληρής προσπάθειας απέκτησε τις απαραίτητες γνώσεις, ώστε να αντιμετωπίζει τα προβλήματα αποτελεσματικά.
Απάντηση:
Πρόσωπο που ενεργεί
ἀγοράζω →ἀγοραστὴς
γεννάω, γεννῶ → γεννήτωρ / γονεὺς
φονεύω → φονεὺς
ἡγοῦμαι → ἡγέτης / ἡγεμών
ενέργεια / κατάσταση
λαμβάνω → λῆψις
κρούω → κροῦσις
λέγω → λέξις
χαίρω → χαρὰ
όργανο ή μέσο
ξύω → ξύστρα
ἀποβαίνω → ἀποβάθρα
σκάπτω → σκαπάνη
2. Να ενώσετε τα παρακάτω ουσιαστικά της α.ε. με τη σωστή κατηγορία σημασίας:
Απάντηση:
Τόπος ενέργειας: βουλευτήριον, παλαίστρα, βάθρον, ὀρχήστρα
Πρόσωπο που ενεργεί: τροφὸς
Όργανο ή μέσο ενέργειας: φόβητρον, τὰ κόμιστρα, ἀγχόνη
Αποτέλεσμα ενέργειας: δόγμα, ψεῦδος νόμισμα, βῆμα
3. Να εντάξετε, ανάλογα με τη σημασία τους, τα παρακάτω ουσιαστικά στην κατάλληλη στήλη: ἀσπρίδιον, τεχνίτης, Σταγειρίτης, ἱππάριον, παιδίσκη, πυργίσκος, παρθενών, θιασώτης, γραΐδιον, σωμάτιον, πρυτανεῖον, Κροτωνιάτης, γυμνάσιον.
Απάντηση:
Υποκοριστικά: ἀσπίδιον, ἱππάριον, παιδίσκη, πυργίσκος, γραΐδιον, σωμάτιον
Περιεκτικά: παρθενών
Τοπικά: πρυτανεῖον, γυμνάσιον
Παρώνυμα: τεχνίτης, θιασώτης
Εθνικά: Σταγειρίτης, Κροτωνιάτης
4. Να σχηματίσετε παράγωγα ουσιαστικά από τα επίθετα:
Απάντηση:
κακός → κακία, εὐγενής → εὐγένεια, εὔνους → εὔνοια, ἄφρων → ἀφροσύνη, εὔπορος → εὐπορία
5. Χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες καταλήξεις από τη στήλη Β΄ να σχηματίσετε ρήματα παράγωγα από τα ουσιαστικά της στήλης Α΄. Να χρησιμοποιηθούν όλες οι καταλήξεις:
Απάντηση: 1-γ, 2-ε, 3-α, 4-β, 5-δ
Απάντηση:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ: ὁ ἀγαθὸς φίλος | τὸ μέγιστον ἀγαθὸν | οἱ ἀγαθοὶ φίλοι | τὰ μέγιστα ἀγαθὰ
Γεν: τοῦ ἀγαθοῦ φίλου | τοῦ μεγίστου ἀγαθοῦ | τῶν ἀγαθῶν φίλων | τῶν μεγίστων ἀγαθῶν
Δοτ: τῷ ἀγαθῷ φίλῳ | τῷ μεγίστῳ ἀγαθῷ | τοῖς ἀγαθοῖς φίλοις | τοῖς μεγίστοις ἀγαθοῖς
Αιτ: τὸν ἀγαθὸν φίλον | τὸ μέγιστον ἀγαθὸν | τοὺς ἀγαθοὺς φίλους | τὰ μέγιστα ἀγαθὰ
Κλητ: ὦ ἀγαθὲ φίλε | ὦ μέγιστον ἀγαθὸν | ὦ ἀγαθοὶ φίλοι | ὦ μέγιστα ἀγαθὰ
2. Να εντοπίσετε τα δευτερόκλιτα επίθετα του κειμένου της Ενότητας και να τα γράψετε στο ίδιο γένος και στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.
Απάντηση:
κράτιστον → κράτιστα φίλος → φίλοι ἀγαθὸς → ἀγαθοὶ
φίλων → φίλου φίλον → φίλους μέγιστον → μέγιτσα
χρήσιμον → χρήσιμα χρηστός → χρηστοὶ παραμόνιμον → παραμόνιμα
ἀγαθὸς → ἀγαθοὶ πλεῖστα → πλεῖστον πλεῖστοι → πλεῖστος
πάγχρηστον → πάγχρηστα ἄλλο → ἄλλα παμφορωτάτου → παμφορωτάτων
3. Να γράψετε τις παρακάτω λέξεις στη γενική και στη δοτική ενικού:
Απάντηση:
τοὺς ἀγροὺς → τοῦ ἀγροῦ / τῷ ἀγρῷ ἡ οἰκία → τῆς οἰκίας / τῇ οικίᾳ
τὰ ἀνδράποδα → τοῦ ἀνδραπόδου / τῷ ἀνδραπόδῳ τοῦ ἵππου → τοῦ ἵπππου / τῷ ἵππω
ὦ φόβε → τοῦ φόβου / τῷ φόβῳ τοῖς δένδροις → τοῦ δένδρου /τῷ δένδρῳ
τοῦ καρποῦ → τοῦ καρποῦ / τῷ καρπῷ
4. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα:
Απάντηση:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ: οὗτος ὁ ποταμὸς | οὗτοι οἱ ποταμοὶ
Γεν: τούτου τοῦ ποταμοῦ | τούτων τῶν ποταμῶν
Δοτ: τούτῳ τω ποταμῷ | τούτοις τοῖς ποταμοῖς
Αιτ: τοῦτον τὸν ποταμὸν | τούτους τοὺς ποταμοὺς
Ονομ: αὕτη ἡ εὔφορος χώρα | αὗται αἱ εὔφοραι χῶραι
Γεν: ταύτης τῆς εὐφόρου χώρας | τούτων τῶν εὐφόρων χωρῶν
Δοτ: ταύτῃ τῇ εὐφόρῳ χώρᾳ | ταύταις ταῖς εὐφόροις χώραις
Αιτ: ταύτην τὴν εὔφορον χώραν | ταύτας τὰς εὐφόρους χώρας
5. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων εμ τον κατάλληλο τύπο της δεικτικής αντωνυμίας οὗτος, αὕτη, τοῦτο:
Απάντηση:
α. Δαρεῖος οὐκ ἦλθεν εἰς ταύτην τὴν οἰκίαν.
β. Καὶ τῆς νυκτὸς ταύτης οὐδεὶς ἐκοιμήθη.
γ. Τὰ παιδία ταῦτα οὐκ ἐγίγνωσκον τοὺς κινδύνους.
δ. Ἀλκιβιάδης ἐν ταύταις ταῖς ὁδοῖς ἐπορεύετο.
6. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα με το ίδιο πρόσωπο των ρημάτων στους υπόλοιπους χρόνους:
Απάντηση:
Ενεστώτας: τάττει | συνεπισχύεις | θεραπεύουσι
Παρατατικός: ἔττατε | συνεπίσχυες | ἐθεράπευον
Μέλλοντας: τάξει | συνεπισχύσεις | θεραπεύσουσι
Αόριστος: ἔταξε | συνεπίσχυσας | ἐθεράπευσαν
Παρακείμενος: τέταχε | συνεπίσχυκας | τεθεραπεύκασι
Υπερσυντέλικος: ἐτετάχει | συνεπισχύκεις | ἐτεθεραπεύκεσαν
7. Να μεταφέρετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στην οριστική ενεστώτα και μέλλοντα (στο ίδιο πρόσωπο και στον ίδιο αριθμό):
Απάντηση:
α. Τῆς πόλεως ἦρχον οἱ πλούσιοι. (ἄρχουσι(ν) / ἄρξουσι(ν))
β. Οὐκ ἔπεισαν τοὺς συμμάχους οἱ τῶν Λακεδαιμονίων πρέσβεις. (πείθουσι(ν) / πείσουσι(ν))
γ. Δαρεῖος ἔπεμψεν ἄγγελον εἰς τὰς Ἀθήνας. (πέμπει / πέμψει)
δ. Οἱ Πέρσαι ἐκήρυξαν τὸν πόλεμον τοῖς Ἀθηναίοις. (κηρύττουσι(ν) / κηρύξουσι(ν))
ε. Οἱ παῖδες ἐφύλαξαν τὰς τοῦ πατρὸς συμβουλάς. (φυλάττουσι(ν) / φυλάξουσι(ν))
8. Να μεταφέρετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στην οριστική παρατατικού και αορίστου (στο ίδιο πρόσωπο και στον ίδιο αριθμό).
Απάντηση:
α. Ὁ ἀγαθὸς φίλος ἑαυτὸν τάττει πρὸς πᾶν τὸ ἐλλεῖπον τῷ φίλῳ. (ἔττατε / ἔταξε)
β. Οἱ σύμμαχοι κινδυνεύουσι. (ἑκινδύνευον / ἐκινδύνευσαν)
γ. Ὁ παιδοτρίβης τοὺς παῖδας γυμνάζει. (ἐγύμναζε / ἐγύμνασε)
δ. Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν. (ἐπίστευον / ἐπίστευσα)
ε. Ἀγαμέμνων τὴν θυγατέρα Ἰφιγένειαν ἐν Αὐλίδι θύει. (ἔθυε / ἔθυσε)
9. Να μεταφέρετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στην οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου (στο ίδιο πρόσωπο και στον ίδιο αριθμό)
Απάντηση:
α.Τὰ συσσίτιά τε ὑμῖν συντάττει (=προστάζει να οργανωθούν) ὁ νόμος καὶ τὰ γυμνάσια καὶ τὴν τῶν ὅπλων ἔξιν (=συνήθεια). (συντέταχε / συνετετάχει)
β. Ἔνιοι (=μερικοί) δὲ κατ' αὐτὸν τὸν κίνδυνον ἐκβαλόντες (=αφού τραβήξουν) μάχαιραν ἤ τι τῶν ἄλλων ὅπλων παραλόγως ῥίπτουσιν ἑαυτοὺς εἰς τοὺς πολεμίους. (ἐρρίφασι(ν) / ἐρρίφεσαν)
γ. Καὶ τὰ Μηδικὰ ἅρματα πείθει Κῦρος Κυαξάρην εἰς τὸν τρόπον τοῦτον μετασκευάσαι. (πέπεικε / ἐπεπείκει)
δ. Σὺ δ' οὕτω σφόδρα πιστεύεις τοῖς σεαυτοῦ λόγοις, ὥστε πείσειν νομίζεις τοὺς δικαστάς. (πεπίστευκας / ἐπεπιστεύκεις) (νενόμικας / ἐνενομίκεις)
ε. Ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ (=στη φυλακή) πλείω (=περισσότερο) χρόνον ἤ ἔξω διατρίβει (=περνάει τον καιρό του). (διατέτριφε / διετετρίφει)
10. Εάν συμπηρώσετε στα τετραγωνίδια τις λέξεις που ζητούνται, στην έγχρωμη στήλη θα σχημαρτιστεί η λέξη που λείπει από τον στίχο "ὦ γλυκύ μου _______, γλυκύτατόν μου τέκνον¨:
Απάντηση:
α. γ΄ εν. οριστ. αορ. ρ. ταράττω → ἘΤΑΡΑΞΕ
β. αιτ. πληθ. β΄ προσ. προσωπικής αντωνυμίας → ὙΜΑΣ
γ. δοτ. εν. ουσ. ὁ ὑποκριτής → ὙΠΟΚΡΙΤῌ
Η λέξη που σχηματίζεται είναι ἔαρ και σημαίνει η άνοιξη.
11. Να μεταφέρετε στον άλλο αριθμό τα δευτερόκλιτα ουσιαστικά και επίθετα του κειμένου, διατηρώντας την πτώση και το γένος (στα επίθετα):
Καὶ τροφὸς καὶ μήτηρ καὶ παιδαγωγὸς καὶ αὐτὸς ὁ πατὴρ περὶ τούτου διαμάχονται, ὅπως βέλτιστος ἔσται ὁ παῖς, παρ’ ἕκαστον καὶ ἔργον καὶ λόγον διδάσκοντες καὶ ἐνδεικνύμενοι ὅτι τὸ μὲν δίκαιον, τὸ δὲ ἄδικον, καὶ τόδε μὲν καλόν, τόδε δὲ αἰσχρόν, καὶ τόδε μὲν ὅσιον, τόδε δὲ ἀνόσιον, καὶ τὰ μὲν ποίει, τὰ δὲ μὴ ποίει.
Απάντηση:
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ → ἡ τροφὸς - αἱ τροφοὶ, ὁ παιδαγωγός - οἱ παιδαγωγοὶ, ἔργον - ἔργα, λόγον - λόγους.
ΕΠΙΘΕΤΑ → βέλτιστος -βέλτιστοι, ἕκαστον - ἕκαστα, δίκαιον - δίκαια, ἄδικον - ἄδικα, καλὸν - καλὰ, αἰσχρὸν -αἰσχρὰ, ὅσιον - ὅσια, ἀνόσιον - ἀνόσια.
ΝόημαΟ Ξενοφώντας στο κείμενο του καταγράφει κάποιες από τις απόψεις του Σωκράτη για τη φιλία. Ο μεγάλος φιλόσοφος είχε βρεθεί σε σύγχυση διότι, όπως αναφέρεται στο κείμενο, παρά το γεγονός ότι άκουγε πολλούς ανθρώπους να εκφράζουν την άποψη ότι η φιλία είναι το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή του ανθρώπου, στην πραγματικότητα οι ίδιοι φρόντιζαν περισσότερο να αποκτούν υλικά αγαθά παρά φίλους. Με ρητορικά ερωτήματα, λοιπόν, ο Σωκράτης στηλιτεύει την συγκεκριμένη συμπεριφορά θέλοντας να αποδείξει πως κανένα υλικό απόκτημα, έμψυχο ή άψυχο, δεν είναι σημαντικότερο από τον πραγματικό φίλο. Την άποψη αυτή την στηρίζει στο γεγονός ότι ο σωστός και ενάρετος φίλος υπομένει τις δύσκολες στιγμές μαζί με τον φίλο του και τον βοηθά ψυχολογικά και σωματικά να τις ξεπεράσει ενώ χαίρεται με τον ίδιο όταν χαίρεται κι εκείνος. Επιλογικά, ο Σωκράτης συμπεραίνει πως παρά τα θετικά της φιλίας ο άνθρωπος ασχολείται με ζήλο για την καλλιέργεια των δέντρων που του δίνουν καρπούς ενώ αντίθετα παραμελεί τη σύναψη δεσμών φιλίας με τους συνανθρώπους του.
Απαντήσεις στις ερωτήσεις της σελίδας 77 του σχολικού βιβλίου:1) Ποια αντίφαση διαπιστώνει ο Σωκράτης ανάμεσα σε όσα ακούει να λέγονται για τη φιλία και σε όσα βλέπει να συμβαίνουν;
Απάντηση: Σύμφωνα με το κείμενο του Ξενοφώντα, ο Σωκράτης διαπιστώνει ότι υπάρχει αντίφαση ανάμεσα στα λόγια και στις πράξεις των ανθρώπων που μιλούν για τη φιλία. Ενώ αυτοί έχουν την άποψη ότι η απόκτηση φίλων είναι ένα από τα σημαντικότερα αγαθά στη ζωή του ανθρώπου, στην πραγματικότητα πασχίζουν να αποκτήσουν περισσότερα υλικά αγαθά παρά φίλους. Η συμπεριφορά αυτή προβληματίζει τον μεγάλο φιλόσοφο και του προκαλεί απορία για το αν οι άνθρωποι έχουν συναίσθηση της αναγακαιότητα σύναψης δεσμών φιλίας.
2) Γιατί ο καλός και πιστός φίλος είναι αναντικατάστατος κατά τον Σωκράτη; Ποια επιχειρήματα προβάλλει για να ενισχύσει την άποψη του;
Απάντηση: Ο Σωκράτης για να αποδείξει την άποψη του ότι ο πιστός φίλος είναι αναντικατάστατος, προβάλλει τα εξής επιχειρήματα: α) Αρχικά πιστεύει ότι ο σωστός και ενάρετος φίλος αφιερώνει ένα μέρος της ύπαρξης του στην κάλυψη των αναγκών του φίλου του. β) Επιπλέον, τονίζει ότι ο αληθινός φίλος βοηθά τον φίλο του όταν εκείνος θέλει να κάνει καλό σε κάποιον άλλο ενώ τέλος (γ) ο ίδιος ευτυχεί, όταν είναι ευτυχισμένος και ο φίλος του, ενώ αντίθετα δυστυχεί και προσπαθεί να τον στηρίξει όταν εκείνος είναι δυστυχισμένος. Κατά τον Σωκράτη οι παραπάνω λόγοι είναι εκείνοι που κάνουν την αληθινή φιλία αναντικατάστατη στη ζωή του ανθρώπου.
3) Ποιοι πιστεύετε ότι είναι οι μεγαλύτεροι κίνδυνοι που αντιμετωπίζει μια φιλική σχέση στην εποχή μας;
Απάντηση: Στις μέρες μας ο όρος "φιλία" έχει χάσει το πραγματικό του περιεχόμενο. Αυτό οφείλεται στην υστεροβουλία, τον εγωισμό και την καχυποψία, οι οποίες έχουν καταλάβει τη ζωή μας. Η υλιστική εποχή μας δίνει μεγαλύτερη σημασία στην απόκτηση και την κατανάλωση αγαθών παρά στην απόκτηση μιας ανιδιοτελούς φιλίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουμε όλοι μας πάρα πολλούς γνωστούς αλλά ελάχιστους (έως μηδενικούς) πραγματικούς φίλους, τους οποίους εμπιστευόμαστε, σεβόμαστε και αγαπάμε. Επίσης τα κοινωνικά δίκτυα (Facebook, Twitter κτλ) που κυριαρχούν στην ζωή μας μέσω του διαδικτύου έχουν διαστρεβλώσει το περιεχόμενο του όρου της "φιλίας" με αποτέλεσμα να αποκαλούμε "φίλο μας" (και όχι γνωστό μας) οποιονδήποτε αντιδρά ή αλληλεπιδρά μαζί μας σε αυτά. Πρέπει, λοιπόν, να αντιληφθούμε όλοι ότι η ενάρετη φιλία είναι πολύ σημαντική για την ζωή του ανθρώπου και μόνο μέσα από αυτή μπορεί να αποκτήσει (το σωστό) νόημα η ζωή του ανθρώπου.
Β1. Λεξιλογικός Πίνακαςτὸ κτῆμα: το ιδιόκτητο αντικείμενο
κτηματικός: ο σχετικός με το κτήμα
κτητικός: ο ικανός για απόκτηση
κτήτορας: ο ιδιοκτήτης
τὸ κτῆνος: το ζώο, (μτφ) ο άνθρωπος που φέρεται σκληρά
κτηνώδης: αυτός που φέρεται όμοια με κτήνος
ἡ κατάκτησις: η απόκτηση αγαθού με τη βία
ἀκτήμων: αυτός που δεν έχει κτηματική περιουσία
ὁ κτηνοτρόφος: αυτός που εκτρέφει ζώα
κτηματίας: αυτός που έχει πολλά κτήματα
κτητορικός: ο σχετικός με τον κτήτορα
κτηνωδία: απάνθρωπη πράξη
αποκτώ: γίνομαι κάτοχος πράγματος
κτηματαγορά: ο τόπος, το γραφείο στο οποίο γίνονται αγοραπωλησίες κτημάτων
κτηματολόγιο: βιβλίο στο οποίο καταγράφονται όλα τα ακίνητα μιας περιοχής
κτηματομεσίτης: ο άνθρωπος που μεσολαβεί στις αγοραπωλησίες κτημάτων
κοινοκτημοσύνη: η από κοινού κτήση και χρήση αγαθών
Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 78 του σχολικού βιβλίου:1) Να γράψετε τι δηλώνουν τα παράγωγα ουσιαστικά ἡ κτῆσις, ὁ κτήτωρ, τὸ κτῆμα, σε σχέση με όσα διδαχτήκατε σε προηγούμενες ενότητες (πρόσωπο που ενεργεί, κατάσταση κτλ.).
Απάντηση:
ἡ κτῆσις: ενέργεια - κατάσταση
ὁ κτήτωρ: το πρόσωπο που ενεργεί
τὸ κτῆμα: το αποτέλεσμα ενέργειας
2) Να εξηγήσετε σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται οι φράσεις: α. υπερασπίζομαι τα κεκτημένα, β. λόγω κεκτημένης ταχύτητας γ. κτήμα ες αεί.
Απάντηση:
υπερασπίζομαι τα κεκτημένα μου: υπερασπίζομαι τα δικαιώματα μου
λόγω κεκτημένης ταχύτητας: η φράση χρησιμοποιείται για να δηλώσει την αυθόρμητη και γρήγορη σκέψη που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματική άποψη του ομιλητή.
κτήμα ες αεί: οτιδήποτε κατέχεται και διατηρείται αιώνια.
3) Να συμπληρώσετε τα κενά με την κατάλληλη λέξη από αυτές που σας δίνονται στο πλαίσιο, αφού τις προσαρμόσετε στην κατάλληλη πτώση και -στην περίπτωση επιθέτων- στο κατάλληλο γένος:
Απαντήσεις:
α. Οι αντωνυμίες που φανερώνουν τον κτήτορα ονομάζονται κτητικές αντωνυμίες.
β. Τονίστηκε η επιτακτική ανάγκη σύνταξης εθνικού κτηματολογίου.
γ. Θεωρούσε σπουδαιότερο απόκτημα του το υπερπολυτελές αυτοκίνητό του.
δ. Μετά από πολλά χρόνια σκληρής προσπάθειας απέκτησε τις απαραίτητες γνώσεις, ώστε να αντιμετωπίζει τα προβλήματα αποτελεσματικά.
Β2. Ετυμολογικά
Απαντήσεις στις επαναληπτικές ασκήσεις της σελίδας 79 του σχολικού βιβλίου.1. Να συμπληρώσετε τους πίνακες με κατάλληλες παράγωγες λέξεις της α.ε.;
Απάντηση:
Πρόσωπο που ενεργεί
ἀγοράζω →ἀγοραστὴς
γεννάω, γεννῶ → γεννήτωρ / γονεὺς
φονεύω → φονεὺς
ἡγοῦμαι → ἡγέτης / ἡγεμών
ενέργεια / κατάσταση
λαμβάνω → λῆψις
κρούω → κροῦσις
λέγω → λέξις
χαίρω → χαρὰ
όργανο ή μέσο
ξύω → ξύστρα
ἀποβαίνω → ἀποβάθρα
σκάπτω → σκαπάνη
2. Να ενώσετε τα παρακάτω ουσιαστικά της α.ε. με τη σωστή κατηγορία σημασίας:
Απάντηση:
Τόπος ενέργειας: βουλευτήριον, παλαίστρα, βάθρον, ὀρχήστρα
Πρόσωπο που ενεργεί: τροφὸς
Όργανο ή μέσο ενέργειας: φόβητρον, τὰ κόμιστρα, ἀγχόνη
Αποτέλεσμα ενέργειας: δόγμα, ψεῦδος νόμισμα, βῆμα
3. Να εντάξετε, ανάλογα με τη σημασία τους, τα παρακάτω ουσιαστικά στην κατάλληλη στήλη: ἀσπρίδιον, τεχνίτης, Σταγειρίτης, ἱππάριον, παιδίσκη, πυργίσκος, παρθενών, θιασώτης, γραΐδιον, σωμάτιον, πρυτανεῖον, Κροτωνιάτης, γυμνάσιον.
Απάντηση:
Υποκοριστικά: ἀσπίδιον, ἱππάριον, παιδίσκη, πυργίσκος, γραΐδιον, σωμάτιον
Περιεκτικά: παρθενών
Τοπικά: πρυτανεῖον, γυμνάσιον
Παρώνυμα: τεχνίτης, θιασώτης
Εθνικά: Σταγειρίτης, Κροτωνιάτης
4. Να σχηματίσετε παράγωγα ουσιαστικά από τα επίθετα:
Απάντηση:
κακός → κακία, εὐγενής → εὐγένεια, εὔνους → εὔνοια, ἄφρων → ἀφροσύνη, εὔπορος → εὐπορία
5. Χρησιμοποιώντας τις κατάλληλες καταλήξεις από τη στήλη Β΄ να σχηματίσετε ρήματα παράγωγα από τα ουσιαστικά της στήλης Α΄. Να χρησιμοποιηθούν όλες οι καταλήξεις:
Απάντηση: 1-γ, 2-ε, 3-α, 4-β, 5-δ
Γ. ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ1. Να κλίνετε τα ονοματικά σύνολα: ὁ ἀγαθὸς φίλος, τὸ μέγιστον ἀγαθόν.
Απάντηση:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ: ὁ ἀγαθὸς φίλος | τὸ μέγιστον ἀγαθὸν | οἱ ἀγαθοὶ φίλοι | τὰ μέγιστα ἀγαθὰ
Γεν: τοῦ ἀγαθοῦ φίλου | τοῦ μεγίστου ἀγαθοῦ | τῶν ἀγαθῶν φίλων | τῶν μεγίστων ἀγαθῶν
Δοτ: τῷ ἀγαθῷ φίλῳ | τῷ μεγίστῳ ἀγαθῷ | τοῖς ἀγαθοῖς φίλοις | τοῖς μεγίστοις ἀγαθοῖς
Αιτ: τὸν ἀγαθὸν φίλον | τὸ μέγιστον ἀγαθὸν | τοὺς ἀγαθοὺς φίλους | τὰ μέγιστα ἀγαθὰ
Κλητ: ὦ ἀγαθὲ φίλε | ὦ μέγιστον ἀγαθὸν | ὦ ἀγαθοὶ φίλοι | ὦ μέγιστα ἀγαθὰ
2. Να εντοπίσετε τα δευτερόκλιτα επίθετα του κειμένου της Ενότητας και να τα γράψετε στο ίδιο γένος και στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού.
Απάντηση:
κράτιστον → κράτιστα φίλος → φίλοι ἀγαθὸς → ἀγαθοὶ
φίλων → φίλου φίλον → φίλους μέγιστον → μέγιτσα
χρήσιμον → χρήσιμα χρηστός → χρηστοὶ παραμόνιμον → παραμόνιμα
ἀγαθὸς → ἀγαθοὶ πλεῖστα → πλεῖστον πλεῖστοι → πλεῖστος
πάγχρηστον → πάγχρηστα ἄλλο → ἄλλα παμφορωτάτου → παμφορωτάτων
3. Να γράψετε τις παρακάτω λέξεις στη γενική και στη δοτική ενικού:
Απάντηση:
τοὺς ἀγροὺς → τοῦ ἀγροῦ / τῷ ἀγρῷ ἡ οἰκία → τῆς οἰκίας / τῇ οικίᾳ
τὰ ἀνδράποδα → τοῦ ἀνδραπόδου / τῷ ἀνδραπόδῳ τοῦ ἵππου → τοῦ ἵπππου / τῷ ἵππω
ὦ φόβε → τοῦ φόβου / τῷ φόβῳ τοῖς δένδροις → τοῦ δένδρου /τῷ δένδρῳ
τοῦ καρποῦ → τοῦ καρποῦ / τῷ καρπῷ
4. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα:
Απάντηση:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ονομ: οὗτος ὁ ποταμὸς | οὗτοι οἱ ποταμοὶ
Γεν: τούτου τοῦ ποταμοῦ | τούτων τῶν ποταμῶν
Δοτ: τούτῳ τω ποταμῷ | τούτοις τοῖς ποταμοῖς
Αιτ: τοῦτον τὸν ποταμὸν | τούτους τοὺς ποταμοὺς
Ονομ: αὕτη ἡ εὔφορος χώρα | αὗται αἱ εὔφοραι χῶραι
Γεν: ταύτης τῆς εὐφόρου χώρας | τούτων τῶν εὐφόρων χωρῶν
Δοτ: ταύτῃ τῇ εὐφόρῳ χώρᾳ | ταύταις ταῖς εὐφόροις χώραις
Αιτ: ταύτην τὴν εὔφορον χώραν | ταύτας τὰς εὐφόρους χώρας
5. Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω φράσεων εμ τον κατάλληλο τύπο της δεικτικής αντωνυμίας οὗτος, αὕτη, τοῦτο:
Απάντηση:
α. Δαρεῖος οὐκ ἦλθεν εἰς ταύτην τὴν οἰκίαν.
β. Καὶ τῆς νυκτὸς ταύτης οὐδεὶς ἐκοιμήθη.
γ. Τὰ παιδία ταῦτα οὐκ ἐγίγνωσκον τοὺς κινδύνους.
δ. Ἀλκιβιάδης ἐν ταύταις ταῖς ὁδοῖς ἐπορεύετο.
6. Να συμπληρώσετε τα κενά του πίνακα με το ίδιο πρόσωπο των ρημάτων στους υπόλοιπους χρόνους:
Απάντηση:
Ενεστώτας: τάττει | συνεπισχύεις | θεραπεύουσι
Παρατατικός: ἔττατε | συνεπίσχυες | ἐθεράπευον
Μέλλοντας: τάξει | συνεπισχύσεις | θεραπεύσουσι
Αόριστος: ἔταξε | συνεπίσχυσας | ἐθεράπευσαν
Παρακείμενος: τέταχε | συνεπίσχυκας | τεθεραπεύκασι
Υπερσυντέλικος: ἐτετάχει | συνεπισχύκεις | ἐτεθεραπεύκεσαν
7. Να μεταφέρετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στην οριστική ενεστώτα και μέλλοντα (στο ίδιο πρόσωπο και στον ίδιο αριθμό):
Απάντηση:
α. Τῆς πόλεως ἦρχον οἱ πλούσιοι. (ἄρχουσι(ν) / ἄρξουσι(ν))
β. Οὐκ ἔπεισαν τοὺς συμμάχους οἱ τῶν Λακεδαιμονίων πρέσβεις. (πείθουσι(ν) / πείσουσι(ν))
γ. Δαρεῖος ἔπεμψεν ἄγγελον εἰς τὰς Ἀθήνας. (πέμπει / πέμψει)
δ. Οἱ Πέρσαι ἐκήρυξαν τὸν πόλεμον τοῖς Ἀθηναίοις. (κηρύττουσι(ν) / κηρύξουσι(ν))
ε. Οἱ παῖδες ἐφύλαξαν τὰς τοῦ πατρὸς συμβουλάς. (φυλάττουσι(ν) / φυλάξουσι(ν))
8. Να μεταφέρετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στην οριστική παρατατικού και αορίστου (στο ίδιο πρόσωπο και στον ίδιο αριθμό).
Απάντηση:
α. Ὁ ἀγαθὸς φίλος ἑαυτὸν τάττει πρὸς πᾶν τὸ ἐλλεῖπον τῷ φίλῳ. (ἔττατε / ἔταξε)
β. Οἱ σύμμαχοι κινδυνεύουσι. (ἑκινδύνευον / ἐκινδύνευσαν)
γ. Ὁ παιδοτρίβης τοὺς παῖδας γυμνάζει. (ἐγύμναζε / ἐγύμνασε)
δ. Πιστεύω εἰς ἕνα Θεόν. (ἐπίστευον / ἐπίστευσα)
ε. Ἀγαμέμνων τὴν θυγατέρα Ἰφιγένειαν ἐν Αὐλίδι θύει. (ἔθυε / ἔθυσε)
9. Να μεταφέρετε τα ρήματα των παρακάτω προτάσεων στην οριστική παρακειμένου και υπερσυντελίκου (στο ίδιο πρόσωπο και στον ίδιο αριθμό)
Απάντηση:
α.Τὰ συσσίτιά τε ὑμῖν συντάττει (=προστάζει να οργανωθούν) ὁ νόμος καὶ τὰ γυμνάσια καὶ τὴν τῶν ὅπλων ἔξιν (=συνήθεια). (συντέταχε / συνετετάχει)
β. Ἔνιοι (=μερικοί) δὲ κατ' αὐτὸν τὸν κίνδυνον ἐκβαλόντες (=αφού τραβήξουν) μάχαιραν ἤ τι τῶν ἄλλων ὅπλων παραλόγως ῥίπτουσιν ἑαυτοὺς εἰς τοὺς πολεμίους. (ἐρρίφασι(ν) / ἐρρίφεσαν)
γ. Καὶ τὰ Μηδικὰ ἅρματα πείθει Κῦρος Κυαξάρην εἰς τὸν τρόπον τοῦτον μετασκευάσαι. (πέπεικε / ἐπεπείκει)
δ. Σὺ δ' οὕτω σφόδρα πιστεύεις τοῖς σεαυτοῦ λόγοις, ὥστε πείσειν νομίζεις τοὺς δικαστάς. (πεπίστευκας / ἐπεπιστεύκεις) (νενόμικας / ἐνενομίκεις)
ε. Ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ (=στη φυλακή) πλείω (=περισσότερο) χρόνον ἤ ἔξω διατρίβει (=περνάει τον καιρό του). (διατέτριφε / διετετρίφει)
10. Εάν συμπηρώσετε στα τετραγωνίδια τις λέξεις που ζητούνται, στην έγχρωμη στήλη θα σχημαρτιστεί η λέξη που λείπει από τον στίχο "ὦ γλυκύ μου _______, γλυκύτατόν μου τέκνον¨:
Απάντηση:
α. γ΄ εν. οριστ. αορ. ρ. ταράττω → ἘΤΑΡΑΞΕ
β. αιτ. πληθ. β΄ προσ. προσωπικής αντωνυμίας → ὙΜΑΣ
γ. δοτ. εν. ουσ. ὁ ὑποκριτής → ὙΠΟΚΡΙΤῌ
Η λέξη που σχηματίζεται είναι ἔαρ και σημαίνει η άνοιξη.
11. Να μεταφέρετε στον άλλο αριθμό τα δευτερόκλιτα ουσιαστικά και επίθετα του κειμένου, διατηρώντας την πτώση και το γένος (στα επίθετα):
Καὶ τροφὸς καὶ μήτηρ καὶ παιδαγωγὸς καὶ αὐτὸς ὁ πατὴρ περὶ τούτου διαμάχονται, ὅπως βέλτιστος ἔσται ὁ παῖς, παρ’ ἕκαστον καὶ ἔργον καὶ λόγον διδάσκοντες καὶ ἐνδεικνύμενοι ὅτι τὸ μὲν δίκαιον, τὸ δὲ ἄδικον, καὶ τόδε μὲν καλόν, τόδε δὲ αἰσχρόν, καὶ τόδε μὲν ὅσιον, τόδε δὲ ἀνόσιον, καὶ τὰ μὲν ποίει, τὰ δὲ μὴ ποίει.
Απάντηση:
ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ → ἡ τροφὸς - αἱ τροφοὶ, ὁ παιδαγωγός - οἱ παιδαγωγοὶ, ἔργον - ἔργα, λόγον - λόγους.
ΕΠΙΘΕΤΑ → βέλτιστος -βέλτιστοι, ἕκαστον - ἕκαστα, δίκαιον - δίκαια, ἄδικον - ἄδικα, καλὸν - καλὰ, αἰσχρὸν -αἰσχρὰ, ὅσιον - ὅσια, ἀνόσιον - ἀνόσια.
