Ενότητα 13η - "Δάμων και Φιντίας" | Αρχαία Ελληνική Γλώσσα | Ά Γυμνασίου
Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Ά Γυμνασίου - Ενότητα 13η
"Δαμών και Φιντίας"
Από σελίδα 98 έως σελίδα 105 στο σχολικό βιβλίο
Μετάφραση κειμένου (σελίδα 98 σχολικού βιβλίου)
Διόδωρος Σικελιώτης, Βιβλιοθήκη 10.4.3-6 (διασκευή)
Τον καιρό που ήταν τύραννος ο Διονύσιος, κάποιος Φιντίας, οπαδός του Πυθαγόρα, που είχε συνωμοτήσει εναντίον του τυράννου και επρόκειτο να τιμωρηθεί, ζήτησε από το Διονύσιο χρόνο, για να τακτοποιήσει προηγουμένως όσα ήθελε (τις υποθέσεις του)˙ είπε μάλιστα ότι θα του παραδώσει ως εγγύηση έναν από τους φίλους του. Και επειδή ο άρχοντας απόρησε, αν υπάρχει τέτοιος φίλος που τον εαυτό του στη φυλακή αντί για εκείνον θα παραδώσει, ο Φιντίας προκάλεσε κάποιον από τους φίλους του, Δάμωνα στο όνομα, που ήταν Πυθαγόρειος φιλόσοφος, ο οποίος αμέσως μπήκε εγγυητής. Μερικοί λοιπόν επαινούσαν την υπερβολή της αγάπης προς τους φίλους, ενώ κάποιοι κατέκριναν την επιπολαιότητα και την τρέλα του εγγυητή. Και στην καθορισμένη ώρα όλος ο λαός συγκεντρώθηκε περιμένοντας με αγωνία αν θα τηρήσει τη συμφωνία ο Φιντίας. Και όταν πλησίαζε η ώρα ο Φιντίας, ανέλπιστα, την τελευταία στιγμή ήρθε τρέχοντας. Επειδή λοιπόν ο Διονύσιος θαύμασε (τη φιλία τους), απάλλαξε από την τιμωρία τον κατηγορούμενο και παρακάλεσε τους άντρες να τον δεχτούν ως τρίτο στη φιλία τους.
Απάντηση: Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο κείμενο του Διόδωρου, ο Φιντίας είχε καταδικαστεί από τον τύραννο Διονύσιο των Συρακουσών διότι είχε συνωμοτήσει εναντίον του.
2) Ποια χάρη ζήτησε ο Φιντίας πριν από την εκτέλεση της ποινής του; Ποια εγγύση έδωσε για την επιστροφή του;
Απάντηση: Όπως διαβάζουμε στο κείμενο, ο Φιντίας, αφού άκουσε την ποινή που του επιβλήθηκε για τη συνωμοσία του, ζήτησε από τον τύραννο Διονύσιο να παρατείνει την ημέρα εκτέλεσης της διότι έπρεπε να τακτοποιήσει κάποιες προσωπικές του υποθέσεις. Μάλιστα, επειδή αντιλήφθηκε ότι κάτι τέτοιο πολύ δύσκολα θα γινόταν δεκτό από το Συρακούσιο βασιλιά, του πρότεινε να αντικαταστήσει τη θέση του για όσο θα απουσίαζε με κάποιο φίλο του. Με λίγα λόγια προσέφερε ως εγγύηση της απουσίας του τον καλύτερο του φίλο, Δάμωνα.
3) Πώς αντέδρασε η κοινή γνώμη στην προσφορά του Δάμωνα;
Απάντηση: Στο άκουσμα της απόφασης του Δάμωνα να αντικαταστήσει τον κατάδικο φίλο του, Φιντία, για όσο εκείνος θα απουσίαζε με σκοπό την διεκπεραίωση των προσωπικών του υποθέσεων, ο κόσμος αντέδρασε διττά. Μεγάλο μέρος αυτού επιδοκίμαζαν την απόφαση του και την αφοσίωση του στο φίλο του, ενώ άλλοι τον χαρακτήριζαν αφελή και επιπόλαιο επειδή δέχθηκε να μπει εγγυητής σε μια θέση με τέτοιο τίμημα.
4) Ποια ήταν η αντίδραση του Διονυσίου, όταν διαπίστωσε τη συγκινητική φιλία που συνέδεε τον Δάμωνα με τον Φιντία και τη συναίσθηση καθήκοντος που διέκρινε τους πυθαγόρειους; Γνωρίζετε άλλα χαρακτηριστικά παραδείγματα πιστών φίλων;
Απάντηση: Ο Διονύσιος, όταν διαπίστωσε τη συγκινητική φιλία που συνέδεε τον Δάμωνα με τον Φιντία και τη συναίσθηση καθήκοντος που διέκρινε τους πυθαγόρειους, εξεπλάγη και ένιωσε τόσο θαυμασμό που απάλλαξε από την ποινή τον Φιντία και ζήτησε να τον δεχθούν και τον ίδιο ως φίλο. Η ελληνική ιστορία και μυθολογία βρίθει από αντίστοιχα παραδείγματα φίλων που ήταν αχώριστοι και είχαν εξίσου ίδια εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η φιλία του Πάτροκλου και του Αχιλλέα καθώς και του Αλεξάνδρου με τον Ηφαιστίωνα.
τυραννίζω: συμπεριφέρομαι σαν τύραννος
τυραννοκτονῶ: σκοτώνω τύραννο
τυραννοποιός: αυτός που δημιουργεί τυράννους
ἀτυράννευτος: αυτός που δεν τον κυβερνούν τύραννοι
μισοτύραννος: αυτός που μισεί τους τυράννους
φιλοτύραννος: αυτός που αγαπά την τυραννία
κατατυραννῶ: κυβερνώ τυραννικά
τυραννῶ: κυβερνώ σας τύραννος, (μεταφορικά) ταλαιπωρώ
ἡ τυραννίς: η εξουσία του τυράννου
τυραννικός: ο σχετικός με το τυραννικό πολίτευμα
ὁ τυραννοκτόνος: αυτός που σκοτώνει τύραννο
ἡ τυραννοκτονία: η δολοφονία τυράννου
τυραννία: η εξουσία που ασκεί τύραννος
τυράννισμα: η καταπίεση
Απάντηση: τυραννική εξουσία, τυραννική συμπεριφορά
- Ο Πεισίστρατος άσκησε για χρόνια τυραννική εξουσία στην Αρχαία Αθήνα.
- Επέδειξε τυραννική συμπεριφορά στους υφιστάμενους του και η εταιρεία αποφάσισε την απομάκρυνση του από τη θέση του προϊστάμενου.
2) Να βρείτε από τον Λεξιλογικό Πίνακα συνώνυμα των λέξεων: δικτάτορας - καταπιεστικός και ταλαιπωρία - μαρτύριο.
Απάντηση:
δικτάτορας, καταπιεστικός: τύραννος, τυραννικός
ταλαιπωρία, μαρτύριο: τυραννία
Τα ρήματα των Αρχαίων Ελληνικών έχουν τέσσερεις εγκλίσεις (Οριστική, Υποτακτική, Ευκτική, Προστακτική) και δύο ονοματικούς τύπους, το Απαρέμφατο και τη Μετοχή. Οι τύποι αυτοί ονομάζονται ονοματικοί διότι παρουσιάζουν στον σχηματισμό τους και στην κλίση τους χαρακτηριστικά των ονομάτων (επιθέτων και ουσιαστικών).
Ο Διώδορος ο Σικελιώτης στο χωρίο που μας δίνεται, αφηγείται την ιστορία μιας πρωτότυπης και ιδιαίτερης φιλίας. Ο Φιντίας, γνωστός οπαδός του Πυθαγόρα, επρόκειτο να τιμωρηθεί από τον τύραννο Διονύσιο διότι είχε συνωμοτήσει εναντίον του. Αφού ανακοινώθηκε η ποινή του, εκείνος ζήτησε μερικές μέρες παράταση της έκτισής της με την δικαιολογία ότι έπρεπε να τακτοποιήσει κάποιες προσωπικές υποθέσεις. Επειδή αντιλαμβανόταν και ο ίδιος ότι ο τύραννος ήταν αδύνατο να επιτρέψει την καθυστέρηση της ποινής, του πρότεινε να ανταλλάξει τη θέση του, όσο απουσίαζε, με κάποιο φίλο του. Ο Διονύσιος, όντας σε απορία για το αν πραγματικά υπάρχει τόσο αληθινός φίλος που θα έθετε εαυτόν σε τέτοια κατάσταση για χάρη του φίλου του, δέχθηκε την αιτούμενη παράταση του Φιντία. Εκείνος τότε κάλεσε στη θέση του τον Δάμωνα, επίσης Πυθαγόρειο, ο οποίος πήρε στη θέση του. Πολλοί συμπολίτες τους τότε επαινούσαν την υπερβολική αγάπη των δύο φίλων ενώ άλλοι κατέκριναν την αφέλεια του Δάμωνα να δεχθεί να αντικαταστήσει τον φίλο του στο ρόλο του καταδικασμένου. Όταν, λοιπόν, έφτασε η μέρα και η ώρα που ο Φιντίας έπρεπε να επιστρέψει στη θέση του, πλήθος κόσμου συγκεντρώθηκε για να δει αν θα κρατήσει την υπόσχεσή του ή αν θα αφήσει τον φίλο του να τιμωρηθεί για εκείνον. Ανέλπιστα ο Φιντίας εμφανίστηκε την έσχατη στιγμή και αντικατέστησε, ως έπρεπε, το Δάμωνα. Τότε ο Διονύσιος θαύμασε τόσο πολύ τη φιλία των δύο ανδρών που απάλλαξε από τις κατηγορίες τον Φιντία και ζήτησε να γίνει το τρίτο μέλος της φιλίας τους.Νόημα:
1) Για ποιον λόγο είχε καταδιακστεί ο Φιντίας από το Διονύσιο των Συρακούσών;Απαντήσεις στις ερωτήσεις της σελίδας 100 του σχολικού βιβλίου:
Απάντηση: Σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο κείμενο του Διόδωρου, ο Φιντίας είχε καταδικαστεί από τον τύραννο Διονύσιο των Συρακουσών διότι είχε συνωμοτήσει εναντίον του.
2) Ποια χάρη ζήτησε ο Φιντίας πριν από την εκτέλεση της ποινής του; Ποια εγγύση έδωσε για την επιστροφή του;
Απάντηση: Όπως διαβάζουμε στο κείμενο, ο Φιντίας, αφού άκουσε την ποινή που του επιβλήθηκε για τη συνωμοσία του, ζήτησε από τον τύραννο Διονύσιο να παρατείνει την ημέρα εκτέλεσης της διότι έπρεπε να τακτοποιήσει κάποιες προσωπικές του υποθέσεις. Μάλιστα, επειδή αντιλήφθηκε ότι κάτι τέτοιο πολύ δύσκολα θα γινόταν δεκτό από το Συρακούσιο βασιλιά, του πρότεινε να αντικαταστήσει τη θέση του για όσο θα απουσίαζε με κάποιο φίλο του. Με λίγα λόγια προσέφερε ως εγγύηση της απουσίας του τον καλύτερο του φίλο, Δάμωνα.
3) Πώς αντέδρασε η κοινή γνώμη στην προσφορά του Δάμωνα;
Απάντηση: Στο άκουσμα της απόφασης του Δάμωνα να αντικαταστήσει τον κατάδικο φίλο του, Φιντία, για όσο εκείνος θα απουσίαζε με σκοπό την διεκπεραίωση των προσωπικών του υποθέσεων, ο κόσμος αντέδρασε διττά. Μεγάλο μέρος αυτού επιδοκίμαζαν την απόφαση του και την αφοσίωση του στο φίλο του, ενώ άλλοι τον χαρακτήριζαν αφελή και επιπόλαιο επειδή δέχθηκε να μπει εγγυητής σε μια θέση με τέτοιο τίμημα.
4) Ποια ήταν η αντίδραση του Διονυσίου, όταν διαπίστωσε τη συγκινητική φιλία που συνέδεε τον Δάμωνα με τον Φιντία και τη συναίσθηση καθήκοντος που διέκρινε τους πυθαγόρειους; Γνωρίζετε άλλα χαρακτηριστικά παραδείγματα πιστών φίλων;
Απάντηση: Ο Διονύσιος, όταν διαπίστωσε τη συγκινητική φιλία που συνέδεε τον Δάμωνα με τον Φιντία και τη συναίσθηση καθήκοντος που διέκρινε τους πυθαγόρειους, εξεπλάγη και ένιωσε τόσο θαυμασμό που απάλλαξε από την ποινή τον Φιντία και ζήτησε να τον δεχθούν και τον ίδιο ως φίλο. Η ελληνική ιστορία και μυθολογία βρίθει από αντίστοιχα παραδείγματα φίλων που ήταν αχώριστοι και είχαν εξίσου ίδια εμπιστοσύνη ο ένας στον άλλο. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η φιλία του Πάτροκλου και του Αχιλλέα καθώς και του Αλεξάνδρου με τον Ηφαιστίωνα.
τυραννεύω: είμαι τύραννοςΒ1. Λεξιλογικός Πίνακας
τυραννίζω: συμπεριφέρομαι σαν τύραννος
τυραννοκτονῶ: σκοτώνω τύραννο
τυραννοποιός: αυτός που δημιουργεί τυράννους
ἀτυράννευτος: αυτός που δεν τον κυβερνούν τύραννοι
μισοτύραννος: αυτός που μισεί τους τυράννους
φιλοτύραννος: αυτός που αγαπά την τυραννία
κατατυραννῶ: κυβερνώ τυραννικά
τυραννῶ: κυβερνώ σας τύραννος, (μεταφορικά) ταλαιπωρώ
ἡ τυραννίς: η εξουσία του τυράννου
τυραννικός: ο σχετικός με το τυραννικό πολίτευμα
ὁ τυραννοκτόνος: αυτός που σκοτώνει τύραννο
ἡ τυραννοκτονία: η δολοφονία τυράννου
τυραννία: η εξουσία που ασκεί τύραννος
τυράννισμα: η καταπίεση
1) Να συνδυάσετε το επίθετο "τυραννικός"με τα ουσιαστικά "εξουσία" και "συμπεριφορά" και να γράψετε στη ν.ε. μία πρόταση με τις φράσεις που προκύπτουν:Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 100 του σχολικού βιβλίου:
Απάντηση: τυραννική εξουσία, τυραννική συμπεριφορά
- Ο Πεισίστρατος άσκησε για χρόνια τυραννική εξουσία στην Αρχαία Αθήνα.
- Επέδειξε τυραννική συμπεριφορά στους υφιστάμενους του και η εταιρεία αποφάσισε την απομάκρυνση του από τη θέση του προϊστάμενου.
2) Να βρείτε από τον Λεξιλογικό Πίνακα συνώνυμα των λέξεων: δικτάτορας - καταπιεστικός και ταλαιπωρία - μαρτύριο.
Απάντηση:
δικτάτορας, καταπιεστικός: τύραννος, τυραννικός
ταλαιπωρία, μαρτύριο: τυραννία
Β2. Ετυμολογικά
Διαβάστε τη θεωρία της σελίδας 101 του σχολικού βιβλίου.
Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 101 του σχολικού βιβλίου:
1) Από τα παρακάτω ουσιαστικά να σχηματίσετε επίθετα που δηλώνουν πλησμονή, χρόνο ή μέτρο:
Απάντηση:
ὀδύνη → ὀδυνηρός
τύχη → τυχερὸς
θέρος → θερινὸς
φλόξ (γεν. φλογός) → φλογερὸς
ἔτος → ἐτήσιος
φθόνος → φθονερὸς
2) Να αντιστοιχίσετε τα επίθετα (στήλη Α΄) με τις έννοιες που αυτά δηλώνουν (στήλη Β΄). Στη συνέχεια να γράψετε από ποια ουσιαστικά της α.ε. παράγονται:
Απάντηση: 1-α, 2-γ, 3-δ, 4-β, 5-α, 6-δ, 7-δ, 8-δ, 9-β, 10-ε,
ξύλινος <τὸ ξύλον, μάχιμος < μάχη, χαρίεις < χάρις, ἠθικός < ἦθος, μολύβδινος < μόλυβδος, ἐχθρὸς < ἔχθρα, σθεναρός < σθένος, πειναλέος < πεῖνα, μανικὸς < μανία, μεσημβρινός < μεσημβρία.
Γ1. Γραμματική
Ονοματικοί τύποι του ρήματος
Τα ρήματα των Αρχαίων Ελληνικών έχουν τέσσερεις εγκλίσεις (Οριστική, Υποτακτική, Ευκτική, Προστακτική) και δύο ονοματικούς τύπους, το Απαρέμφατο και τη Μετοχή. Οι τύποι αυτοί ονομάζονται ονοματικοί διότι παρουσιάζουν στον σχηματισμό τους και στην κλίση τους χαρακτηριστικά των ονομάτων (επιθέτων και ουσιαστικών).
1. Το Απαρέμφατο
Το Απαρέμφατο είναι άκλιτος ρηματικός τύπος που δε δηλώνει από μόνος του συγκεκριμένο πρόσωπο του λόγου και αριθμό, γι΄αυτό ονομάζεται έτσι (ἀ + παρεμφαίνω). Πολλές φορές χρησιμοποιείται και έναρθρα (δλδ. με άρθρο) και έχει τις συντακτικές χρήσεις και σημασία ενός ουσιαστικού. π.χ. τὸ λακωνίζειν = ο λακωνισμός.
Ποιοι χρόνοι των Αρχαίων Ελληνικών σχηματίζουν Απαρέμφατο;
Απαρέμφατο στα Αρχαία Ελληνικά σχηματίζουν ο Ενεστώτας, ο Μέλλοντας, ο Αόριστος και ο Παρακείμενος τόσο της Ενεργητικής όσο και της Μέσης Φωνής.
Πώς σχηματίζουμε το Απαρέμφατο στα Αρχαία Ελληνικά;
Το Απαρέμφατο σχηματίζεται σε όλους τους χρόνους με τη βοήθεια του θέματος του αντίστοιχου χρόνου της Οριστικής και την ταυτόχρονη ενσωμάτωση της ανάλογης κατάληξης.
Οι καταλήξεις των Απαρεμφάτων των βαρύτονων ρημάτων στην Ενεργητική Φωνή είναι:
Ενεστώτας
φωνηεντόληκτα → -ειν
ουρανικόληκτα → -ειν
χειλικόληκτα → -ειν
οδοντικόληκτα → -ειν
Μέλλοντας
φωνηεντόληκτα → -σειν
ουρανικόληκτα → -ξειν
χειλικόληκτα → -ψειν
οδοντικόληκτα → -σειν
Αόριστος
φωνηεντόληκτα → -σαι
ουρανικόληκτα → -ξαι
χειλικόληκτα → -ψαι
οδοντικόληκτα → -σαι
Παρακείμενος
φωνηεντόληκτα → -κέναι
ουρανικόληκτα → -χέναι
χειλικόληκτα → -φέναι
οδοντικόληκτα → -κέναι
Παραδείγματα σχηματισμού Απαρεμφάτου:
-Απαρέμφατο Ενεστώτα ρ. γράφω
Θέμα γραφ- + κατάληξη -ειν = γράφειν (Απαρέμφατο Ενεστώτα)
ρ. λύω
Θέμα λυ- + κατάληξη -ειν = λύειν (Απαρέμφατο Ενεστώτα)
-Απαρέμφατο Μέλλοντα ρ. γράφω
Θέμα Μέλλοντα γραψ- + κατάληξη -σειν (γίνεται -ψειν γιατί ο χρονικός χαρακτήρας αλλάζει στον Μέλλοντα και τον Αόριστο όσον ρημάτων έχουν χαρακτήρα του θέματος π,β,φ) = γράψειν (Απαρέμφατο Μέλλοντα)
ρ. λύω
Θέμα Μέλλοντα λυσ- + κατάληξη -σειν = λύσειν (Απαρέμφατο Μέλλοντα)
-Απαρέφματο Αορίστου ρ. γράφω
(Προσοχή! Το Απαρέμφατο Αορίστου δεν διατηρεί τη συλλαβική και χρονική αύξηση)
Θέμα Αορίστουἐ-γραψ- + κατάληξη -σαι (γίνεται -ψαι γιατί ο χρονικός χαρακτήρας αλλάζει στον Μέλλοντα και τον Αόριστο όσον ρημάτων έχουν χαρακτήρα του θέματος π,β,φ)= γράψαι (Απαρέφματο Αορίστου)
ρ. λύω
Θέμα Αορίστουἐ-λυσ- + κατάληξη -σαι = λύσαι (Απαρέμφατο Αορίστου)
-Απαρέμφατο Παρακειμένου ρ. γράφω
(Προσοχή! Το Απαρέμφατο Παρακειμένου διατηρεί ΚΑΝΟΝΙΚΑ τον αναδιπλασιασμό)
Θέμα Παρακειμένου γεγραφ- + κατάληξη -κέναι (γίνεται -φέναι κατά την αλλαγή του Παρακειμένου των ρημάτων με χαρακτήρα π,β,φ) = γεγραφέναι (Απαρέμφατο Παρακειμένου)
ρ. λύω
Θέμα Παρακειμένου λελυκ- + κατάληξη -κέναι = λελυκέναι (Απαρέμφατο Παρακειμένου)
Παρατηρήσεις:
1. Το απαρέμφατο του Αορίστου δεν παίρνει αύξηση.
2. Το απαρέμφατο Παρακειμένου διατηρεί τον αναδιπλασιασμό.
3. Το απαρέμφατο Ενεστώτα του ρ. εἰμί είναι: εἶναι
Ποιοι χρόνοι των Αρχαίων Ελληνικών σχηματίζουν Μετοχή;
Μετοχή στα Αρχαία Ελληνικά σχηματίζουν ο Ενεστώτας, ο Μέλλοντας, ο Αόριστος και ο Παρακείμενος τόσο στην Ενεργητική όσο και στη Μέση Φωνή.
Πώς σχηματίζουμε τη Μετοχή στα Αρχαία Ελληνικά;
Η Μετοχή σχηματίζεται σε όλους τους χρόνους με τη βοήθεια του θέματος του αντίστοιχου χρόνου της Οριστικής και την ταυτόχρονη ενσωμάτωση της ανάλογης κατάληξης.
Οι καταλήξεις των Μετοχών των βαρύτονων ρημάτων στην Ενεργητική Φωνή είναι:
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
Ενεστώτας
φωνηεντόληκτα → -ων -ουσα -ον
ουρανικόληκτα → -ων -ουσα -ον
χειλικόληκτα → -ων -ουσα -ον
οδοντικόληκτα → -ων -ουσα -ον
Μέλλοντας
φωνηεντόληκτα → -σων -σουσα -σον
ουρανικόληκτα → -ξων -ξουσα -ξον
χειλικόληκτα → -ψων -ψουσα -ψον
οδοντικόληκτα → -σων -σουσα -σον
Αόριστος
φωνηεντόληκτα → -σας -σασα -σαν
ουρανικόληκτα → -ξας -ξασα -ξαν
χειλικόληκτα → -ψας -ψασα -ψαν
οδοντικόληκτα → -σας -σασα -σαν
Παρακείμενος
χειλικόληκτα → -φώς -φυῖα -φός
οδοντικόληκτα → -κώς -κυῖα -κός
Ποιοι χρόνοι των Αρχαίων Ελληνικών σχηματίζουν Απαρέμφατο;
Απαρέμφατο στα Αρχαία Ελληνικά σχηματίζουν ο Ενεστώτας, ο Μέλλοντας, ο Αόριστος και ο Παρακείμενος τόσο της Ενεργητικής όσο και της Μέσης Φωνής.
Πώς σχηματίζουμε το Απαρέμφατο στα Αρχαία Ελληνικά;
Το Απαρέμφατο σχηματίζεται σε όλους τους χρόνους με τη βοήθεια του θέματος του αντίστοιχου χρόνου της Οριστικής και την ταυτόχρονη ενσωμάτωση της ανάλογης κατάληξης.
Οι καταλήξεις των Απαρεμφάτων των βαρύτονων ρημάτων στην Ενεργητική Φωνή είναι:
Ενεστώτας
φωνηεντόληκτα → -ειν
ουρανικόληκτα → -ειν
χειλικόληκτα → -ειν
οδοντικόληκτα → -ειν
Μέλλοντας
φωνηεντόληκτα → -σειν
ουρανικόληκτα → -ξειν
χειλικόληκτα → -ψειν
οδοντικόληκτα → -σειν
Αόριστος
φωνηεντόληκτα → -σαι
ουρανικόληκτα → -ξαι
χειλικόληκτα → -ψαι
οδοντικόληκτα → -σαι
Παρακείμενος
φωνηεντόληκτα → -κέναι
ουρανικόληκτα → -χέναι
χειλικόληκτα → -φέναι
οδοντικόληκτα → -κέναι
Παραδείγματα σχηματισμού Απαρεμφάτου:
-Απαρέμφατο Ενεστώτα ρ. γράφω
Θέμα γραφ- + κατάληξη -ειν = γράφειν (Απαρέμφατο Ενεστώτα)
ρ. λύω
Θέμα λυ- + κατάληξη -ειν = λύειν (Απαρέμφατο Ενεστώτα)
-Απαρέμφατο Μέλλοντα ρ. γράφω
Θέμα Μέλλοντα γραψ- + κατάληξη -σειν (γίνεται -ψειν γιατί ο χρονικός χαρακτήρας αλλάζει στον Μέλλοντα και τον Αόριστο όσον ρημάτων έχουν χαρακτήρα του θέματος π,β,φ) = γράψειν (Απαρέμφατο Μέλλοντα)
ρ. λύω
Θέμα Μέλλοντα λυσ- + κατάληξη -σειν = λύσειν (Απαρέμφατο Μέλλοντα)
-Απαρέφματο Αορίστου ρ. γράφω
(Προσοχή! Το Απαρέμφατο Αορίστου δεν διατηρεί τη συλλαβική και χρονική αύξηση)
Θέμα Αορίστου
ρ. λύω
Θέμα Αορίστου
-Απαρέμφατο Παρακειμένου ρ. γράφω
(Προσοχή! Το Απαρέμφατο Παρακειμένου διατηρεί ΚΑΝΟΝΙΚΑ τον αναδιπλασιασμό)
Θέμα Παρακειμένου γεγραφ- + κατάληξη -κέναι (γίνεται -φέναι κατά την αλλαγή του Παρακειμένου των ρημάτων με χαρακτήρα π,β,φ) = γεγραφέναι (Απαρέμφατο Παρακειμένου)
ρ. λύω
Θέμα Παρακειμένου λελυκ- + κατάληξη -κέναι = λελυκέναι (Απαρέμφατο Παρακειμένου)
Παρατηρήσεις:
1. Το απαρέμφατο του Αορίστου δεν παίρνει αύξηση.
2. Το απαρέμφατο Παρακειμένου διατηρεί τον αναδιπλασιασμό.
3. Το απαρέμφατο Ενεστώτα του ρ. εἰμί είναι: εἶναι
2. Η Μετοχή
Η μετοχή είναι ρηματικό επίθετο που παρουσιάζει τρία γένη και αντίστοιχα τρείς καταλήξεις (τριγενές και τρικατάληκτο).Ποιοι χρόνοι των Αρχαίων Ελληνικών σχηματίζουν Μετοχή;
Μετοχή στα Αρχαία Ελληνικά σχηματίζουν ο Ενεστώτας, ο Μέλλοντας, ο Αόριστος και ο Παρακείμενος τόσο στην Ενεργητική όσο και στη Μέση Φωνή.
Πώς σχηματίζουμε τη Μετοχή στα Αρχαία Ελληνικά;
Η Μετοχή σχηματίζεται σε όλους τους χρόνους με τη βοήθεια του θέματος του αντίστοιχου χρόνου της Οριστικής και την ταυτόχρονη ενσωμάτωση της ανάλογης κατάληξης.
Αρσενικό Θηλυκό Ουδέτερο
Ενεστώτας
φωνηεντόληκτα → -ων -ουσα -ον
ουρανικόληκτα → -ων -ουσα -ον
χειλικόληκτα → -ων -ουσα -ον
οδοντικόληκτα → -ων -ουσα -ον
Μέλλοντας
φωνηεντόληκτα → -σων -σουσα -σον
ουρανικόληκτα → -ξων -ξουσα -ξον
χειλικόληκτα → -ψων -ψουσα -ψον
οδοντικόληκτα → -σων -σουσα -σον
Αόριστος
φωνηεντόληκτα → -σας -σασα -σαν
ουρανικόληκτα → -ξας -ξασα -ξαν
χειλικόληκτα → -ψας -ψασα -ψαν
οδοντικόληκτα → -σας -σασα -σαν
Παρακείμενος
φωνηεντόληκτα → -κώς -κυῖα -κός
ουρανικόληκτα → -χώς -χυῖα -χόςχειλικόληκτα → -φώς -φυῖα -φός
οδοντικόληκτα → -κώς -κυῖα -κός
Οι αλλαγές των ουρανικόληκτων, των χειλικόληκτων και των οδοντικόληκτων ρημάτων στον Μέλλοντα, τον Αόριστο και τον Παρακείμενο, όπως βλέπετε παραπάνω, ισχύουν κανονικά.
Παραδείγματα σχηματισμού Μετοχών:
-Μετοχή Ενεστώτα ρ. γράφω
Θέμα γραφ- + καταλήξεις -ων, -ουσα, -ον = ὁ γράφων - ἡ γράφουσα - τὸ γράφον (Μετοχή Ενεστώτα)
ρ. λύω
Θέμα λυ- + καταλήξεις -ων, -ουσα, -ον = ὁ λύων - ἡ λύουσα -τὸ λύον (Μετοχή Ενεστώτα)
-Μετοχή Μέλλοντα ρ. γράφω
Θέμα Μέλλοντα γραψ- + καταλήξεις -ψων, -ψουσα, -ψον= ὁ γράψων, ἡ γράψουσα, τὸ γράψον (Μετοχή Μέλλοντα)
ρ. λύω
Θέμα Μέλλοντα λυσ- + κατάληξη -σων, -σουσα, -σον = ὁ λύσον, ἡ λύσουσα, τὸ λύσον (Μέτοχη Μέλλοντα)
-Μετοχή Αορίστου ρ. γράφω
(Προσοχή! Η Μετοχή Αορίστου δεν διατηρεί τη συλλαβική και χρονική αύξηση)
Θέμα Αορίστουἐ-γραψ- + κατάληξη -ψας, -ψασα, -ψαν = ὁ γράψας, ἡ γράψασα, τὸ γράψαν (Μετοχή Αορίστου)
ρ. λύω
Θέμα Αορίστουἐ-λυσ- + κατάληξη -σας, -σασα, -σαν = ὁ λύσας, ἡ λύσασα, τὸ λύσαν (Μετοχή Αορίστου)
-Μετοχή Παρακειμένου ρ. γράφω
(Προσοχή! Η Μετοχή Παρακειμένου διατηρεί ΚΑΝΟΝΙΚΑ τον αναδιπλασιασμό)
Θέμα Παρακειμένου γεγραφ- + κατάληξη -φώς, -φυῖα, -φός = ὁ γεγραφώς, ἡ γεγραφυῖα, τὸ γεγραφός (Μετοχή Παρακειμένου)
ρ. λύω
Θέμα Παρακειμένου λελυκ- + κατάληξη -κώς, -κυῖα, -κός = ὁ λελυκώς, ἡ λελυκυῖα, τὸ λελυκός (Μετοχή Παρακειμένου)
Παρατηρήσεις:
1. Η μετοχή του Αορίστου δεν παίρνει αύξηση.
2. Η μετοχή Παρακειμένου διατηρεί τον αναδιπλασιασμό.
3. Η μετοχή Ενεστώτα του ρ. εἰμί είναι: ὤν, οὖσα, ὄν.
4. Το αρσενικό και το ουδέτερο γένος όλων των χρόνων της Ενεργητικής Φωνής κλίνονται σύμφωνα με τη γ΄ κλίση, ενώ το θηλυκό σύμφωνα με τα θηλυκά σε -α της α΄ κλίσης.
Απάντηση:
τυγχάνειν: τελικό απαρέμφατο χρόνου Ενεστώτα
διοικῆσαι: τελικό απαρέμφατο χρόνου Αορίστου
δώσειν: ειδικό απαρέμφατο χρόνου Μέλλοντα
2) Να σχηματίσετε τα απαρέμφατα και τις μετοχές (και στα τρία γένη) όλων των χρόνων των παρακάτω ρημάτων: ἐπιβουλεύω, φυλάττω, θαυμάζω.
Απάντηση:
- ἐπιβουλεύω -------------------------------------------
Απαρέμφατα: ἐπιβουλεύειν (Ενεστώτα), ἐπιβουλεύσειν (Μέλλοντα), ἐπιβουλεῦσαι (Αορίστου), ἐπιβεβουλευκέναι (Παρακειμένου).
Μετοχές: έπιβουλεύων - ἐπιβουλεύουσα - ἐπιβουλεῦον (Ενεστώτας), ἐπιβουλεύσων - ἐπιβουλεύσουσα - ἐπιβουλεῦσον (Μέλλοντας), ἐπιβουλεύσας - ἐπιβουλεύσασα - ἐπιβουλεῦσαν (Αόριστος), ἐπιβεβουλευκώς - ἐπιβεβουλευκυῖα - ἐπιβεβουλευκός (Παρακείμενος)
- φυλάττω ------------------------------------------------
Απαρέφματα: φυλάττειν (Ενεστώτας), φυλάξειν (Μέλλοντας), φυλάξαι (Αόριστος), πεφυλαχέναι (Παρακείμενος)
Μετοχές: φυλάττων - φυλάττουσα - φυλάττον (Ενεστώτα), φυλάξων - φυλάξουσα -φυλάξον (Μέλλοντας), φυλάξας - φυλάξασα - φυλάξαν (Αόριστος), πεφυλαχώς -πεφυλαχυῖα - πεφυλαχός (Παρακείμενος)
- θαυμάζω------------------------------------------------
Απαρέμφατα: θαυμάζειν (Ενεστώτας), θαυμάσειν (Μέλλοντας), θαυμάσαι (Αόριστος), τεθαυμακέναι (Παρακείμενος)
Μετοχές: θαυμάζων - θαυμάζουσα - θαυμάζον (Ενεστώτας), θαυμάσων - θαυμάσουσα -θαυμάσον (Μέλλοντας), θαυμάσας - θαυμάσασα - θαυμάσαν (Αόριστος), τεθαυμακώς - τεθαυμακυῖα - τεθαυμακός (Παρακείμενος)
3) Να κλίνετε το θηλυκό γένος της μετοχής ενεστώτα του ρ. ἐπιβουλεύω, της μετοχής μέλλοντα του ρ. φυλάττω και της μετοχής αορίστου του ρ. θαυμάζω.
Απάντηση:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ον: ἡ ἐπιβουλεύουσα | ἡ φυλάξουσα | ἡ θαυμάσασα
Γεν: τῆς ἐπιβουλευούσης | τῆς φυλαξούσης | τῆς θαυμασάσης
Δοτ.: τῇ ἐπιβουλευούσῃ | τῇ φυλαξούσῃ | τῇ θαυμασάσῃ
Αιτ.: τήν ἐπιβουλεύουσαν | τήν φυλάξουσαν | τήν θαυμάσασαν
Κλ.: ὦ ἐπιβουλεύουσα | ὦ φυλάξουσα | ὦ θαυμάσασα
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ον.: αἱ ἐπιβουλεύουσαι | αἱ φυλάξουσαι | αἱ θαυμάσασαι
Γεν.: τῶν ἐπιβουλευουσῶν | τῶν φυλαξουσῶν | τῶν θαυμασασῶν
Δοτ.: ταῖς ἐπιβουλευούσαις | ταῖς φυλαξούσαις | ταῖς θαυμασάσαις
Αιτ.: τάς ἐπιβουλευούσας | τάς φυλαξούσας | τάς θαυμασάσας
Κλητ: ὦ ἐπιβουλεύουσαι | ὦ φυλάξουσαι | ὦ θαυμάσασαι
4) Να εντοπίσετε τις μετοχές στις παρακάτω φράσεις και να προσδιορίσετε το είδος τους:
Απάντηση:
α. Ταῦτα πράξας ἐκείνους εὐδαίμονας ποιήσεις. (επιρρηματική υποθετική μετοχή)
β. Ἡ ὁδὸς ἡ ἄγουσα πρὸς ἀρετὴν μακρά ἐστι. (επιθετική μετοχή)
γ. Ἐγὼ πειράσομαι σε διδάσκειν ὅτι ἀληθῆ λέγω, ἀρξάμενος ἀπὸ τῆς ὄψεως. (επιρρηματική χρονική μετοχή)
δ. Χαίρουσι περὶ τῶν ἄλλων κακῶς λέγοντες. (κατηγορηματική μετοχή)
ε. Τριήρεις ἐξέπεμπον ὡς γῆς καὶ θαλάττης ἄρξοντες. (επιρρηματική τελική μετοχή)
5) Να εντοπίσετε τα απαρέμφατα στις παρακάτω φράσεις, να προσδιορίσετε το είδος τους και να τα μεταφέρετε στους άλλους χρόνους.
Απάντηση:
α. Τὸ μὲν πῦρ οἱ ἄνθρωποι ῥᾴδίως καθορῶσιν (=κοιτάζουν), εἰς δὲ τὸν ἥλιον οὑ δύνανται ἀντιβλέπειν. (τελικό απαρέμφατο)
β. Κίμων ἠνάγκασε τὸν βασιλέα συνάψαι μάχην. (τελικό απαρέμφατο)
γ. Οὗτος οἴεται (=νομίζει) δίκαια πράττειν. (ειδικό απαρέμφατο)
δ. Ἀπὸ Κνίδου μέχρι Σινώπης Ἕλληνες τὴν Ἀσίαν παροικοῦσιν, οὕς (=τους οποίους) οὐ δεῖ πείθειν, ἀλλὰ μὴ κωλύειν (= να μην εμποδίζουμε) τοῦ πολέμου. (τελικά απαρέμφατα)
ε. Σωκράτης βούλεται (=θέλει) διδάσκειν τοὺς συνόντας (=στους μαθητές του) τὴν άρετήν. (ειδικό απαρέμφατο)
6) Συμπληρώνοντας τα ζητούμενα στα τετραγωνίδια θα σχηματίσετε στην έγχρωμη στήλη μια λέξη που σημαίνει στην α.ε. "φυλακή":
Απάντηση:
α. λύσειν
β. ῥάψαι
γ. πεπραχέναι
δ. κεκοφυῖα
ε. ῥίπτοντος
στ. πεισάσης
Σχηματίζεται η λέξη: εἱρκτὴ
7) Να εντοπίσετε στο παρακάτω κείμενο τις μετοχές και τα απαρέμαφτα ε.φ. και να αναγνωρίσετε το είδος τους.
Τὸ δὲ γεννηθὲν οὐκ ἦν κύριος ὁ γεννήσας τρέφειν, ἀλλ' ἔφερε λαβὼν εἰς τόπον τινὰ λέσχην καλούμενον, ἐν ᾧ καθήμενοι τῶν φυλετῶν οἱ πρεσβύτατοι (= οι γεροντότεροι από τους αρχηγούς των φυλών) καταμαθόντες (=αφού εξέταζαν) τὸ παιδάριον, εἰ μὲν εὐπαγὲς εἴη (=αν ήταν αρτιμελές) καὶ ῥωμαλέον, τρέφειν ἐκέλευον.
Απάντηση:
ὁ γεννήσας: επιθετική μετοχή (έχει άρθρο)
τρέφειν: τελικό απαρέμφατο (μεταφράζεται με το "να")
τρέφειν: τελικό απαρέμφατο (μεταφράζεται με το "να")
Προσοχή! Το κείμενο εμπεριέχει και άλλες μετοχές και απαρέμφατα τα οποία όμως δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει ένας μαθητής Α΄ Γυμνασίου. Αυτά είναι: τὸ γεννηθέν (επιθετική μετοχή), λαβών (επιρρηματική χρονική μετοχή), καλούμενον (επιθετική μετοχή), καθήμενοι (επιρρηματική χρονική μετοχή), καταμαθόντες (επιρρηματική χρονική μετοχή)
Παραδείγματα σχηματισμού Μετοχών:
-Μετοχή Ενεστώτα ρ. γράφω
Θέμα γραφ- + καταλήξεις -ων, -ουσα, -ον = ὁ γράφων - ἡ γράφουσα - τὸ γράφον (Μετοχή Ενεστώτα)
ρ. λύω
Θέμα λυ- + καταλήξεις -ων, -ουσα, -ον = ὁ λύων - ἡ λύουσα -τὸ λύον (Μετοχή Ενεστώτα)
-Μετοχή Μέλλοντα ρ. γράφω
Θέμα Μέλλοντα γραψ- + καταλήξεις -ψων, -ψουσα, -ψον= ὁ γράψων, ἡ γράψουσα, τὸ γράψον (Μετοχή Μέλλοντα)
ρ. λύω
Θέμα Μέλλοντα λυσ- + κατάληξη -σων, -σουσα, -σον = ὁ λύσον, ἡ λύσουσα, τὸ λύσον (Μέτοχη Μέλλοντα)
-Μετοχή Αορίστου ρ. γράφω
(Προσοχή! Η Μετοχή Αορίστου δεν διατηρεί τη συλλαβική και χρονική αύξηση)
Θέμα Αορίστου
ρ. λύω
Θέμα Αορίστου
-Μετοχή Παρακειμένου ρ. γράφω
(Προσοχή! Η Μετοχή Παρακειμένου διατηρεί ΚΑΝΟΝΙΚΑ τον αναδιπλασιασμό)
Θέμα Παρακειμένου γεγραφ- + κατάληξη -φώς, -φυῖα, -φός = ὁ γεγραφώς, ἡ γεγραφυῖα, τὸ γεγραφός (Μετοχή Παρακειμένου)
ρ. λύω
Θέμα Παρακειμένου λελυκ- + κατάληξη -κώς, -κυῖα, -κός = ὁ λελυκώς, ἡ λελυκυῖα, τὸ λελυκός (Μετοχή Παρακειμένου)
Παρατηρήσεις:
1. Η μετοχή του Αορίστου δεν παίρνει αύξηση.
2. Η μετοχή Παρακειμένου διατηρεί τον αναδιπλασιασμό.
3. Η μετοχή Ενεστώτα του ρ. εἰμί είναι: ὤν, οὖσα, ὄν.
4. Το αρσενικό και το ουδέτερο γένος όλων των χρόνων της Ενεργητικής Φωνής κλίνονται σύμφωνα με τη γ΄ κλίση, ενώ το θηλυκό σύμφωνα με τα θηλυκά σε -α της α΄ κλίσης.
Γ2. Σύνταξη
Για τη συντακτική χρήση του Απαρεμφάτου και της Μετοχής διαβάστε άριστα τη θεωρία των σελίδων 103 & 104 του σχολικού βιβλίου. Η θεωρία αυτή είναι απαραίτητη και χρήσημη για την επίτευξη σωστής σύνταξης στο μέλλον.
1) Να εντοπίσετε τα απαρέμφατα ε.φ. του κειμένου της Ενότητας και να αναγνωρίσετε τον χρόνο και το είδος τους.Απαντήσεις στις ασκήσεις της σελίδας 105 του σχολικού βιβλίου
Απάντηση:
τυγχάνειν: τελικό απαρέμφατο χρόνου Ενεστώτα
διοικῆσαι: τελικό απαρέμφατο χρόνου Αορίστου
δώσειν: ειδικό απαρέμφατο χρόνου Μέλλοντα
2) Να σχηματίσετε τα απαρέμφατα και τις μετοχές (και στα τρία γένη) όλων των χρόνων των παρακάτω ρημάτων: ἐπιβουλεύω, φυλάττω, θαυμάζω.
Απάντηση:
- ἐπιβουλεύω -------------------------------------------
Απαρέμφατα: ἐπιβουλεύειν (Ενεστώτα), ἐπιβουλεύσειν (Μέλλοντα), ἐπιβουλεῦσαι (Αορίστου), ἐπιβεβουλευκέναι (Παρακειμένου).
Μετοχές: έπιβουλεύων - ἐπιβουλεύουσα - ἐπιβουλεῦον (Ενεστώτας), ἐπιβουλεύσων - ἐπιβουλεύσουσα - ἐπιβουλεῦσον (Μέλλοντας), ἐπιβουλεύσας - ἐπιβουλεύσασα - ἐπιβουλεῦσαν (Αόριστος), ἐπιβεβουλευκώς - ἐπιβεβουλευκυῖα - ἐπιβεβουλευκός (Παρακείμενος)
- φυλάττω ------------------------------------------------
Απαρέφματα: φυλάττειν (Ενεστώτας), φυλάξειν (Μέλλοντας), φυλάξαι (Αόριστος), πεφυλαχέναι (Παρακείμενος)
Μετοχές: φυλάττων - φυλάττουσα - φυλάττον (Ενεστώτα), φυλάξων - φυλάξουσα -φυλάξον (Μέλλοντας), φυλάξας - φυλάξασα - φυλάξαν (Αόριστος), πεφυλαχώς -πεφυλαχυῖα - πεφυλαχός (Παρακείμενος)
- θαυμάζω------------------------------------------------
Απαρέμφατα: θαυμάζειν (Ενεστώτας), θαυμάσειν (Μέλλοντας), θαυμάσαι (Αόριστος), τεθαυμακέναι (Παρακείμενος)
Μετοχές: θαυμάζων - θαυμάζουσα - θαυμάζον (Ενεστώτας), θαυμάσων - θαυμάσουσα -θαυμάσον (Μέλλοντας), θαυμάσας - θαυμάσασα - θαυμάσαν (Αόριστος), τεθαυμακώς - τεθαυμακυῖα - τεθαυμακός (Παρακείμενος)
3) Να κλίνετε το θηλυκό γένος της μετοχής ενεστώτα του ρ. ἐπιβουλεύω, της μετοχής μέλλοντα του ρ. φυλάττω και της μετοχής αορίστου του ρ. θαυμάζω.
Απάντηση:
ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ον: ἡ ἐπιβουλεύουσα | ἡ φυλάξουσα | ἡ θαυμάσασα
Γεν: τῆς ἐπιβουλευούσης | τῆς φυλαξούσης | τῆς θαυμασάσης
Δοτ.: τῇ ἐπιβουλευούσῃ | τῇ φυλαξούσῃ | τῇ θαυμασάσῃ
Αιτ.: τήν ἐπιβουλεύουσαν | τήν φυλάξουσαν | τήν θαυμάσασαν
Κλ.: ὦ ἐπιβουλεύουσα | ὦ φυλάξουσα | ὦ θαυμάσασα
ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ
Ον.: αἱ ἐπιβουλεύουσαι | αἱ φυλάξουσαι | αἱ θαυμάσασαι
Γεν.: τῶν ἐπιβουλευουσῶν | τῶν φυλαξουσῶν | τῶν θαυμασασῶν
Δοτ.: ταῖς ἐπιβουλευούσαις | ταῖς φυλαξούσαις | ταῖς θαυμασάσαις
Αιτ.: τάς ἐπιβουλευούσας | τάς φυλαξούσας | τάς θαυμασάσας
Κλητ: ὦ ἐπιβουλεύουσαι | ὦ φυλάξουσαι | ὦ θαυμάσασαι
4) Να εντοπίσετε τις μετοχές στις παρακάτω φράσεις και να προσδιορίσετε το είδος τους:
Απάντηση:
α. Ταῦτα πράξας ἐκείνους εὐδαίμονας ποιήσεις. (επιρρηματική υποθετική μετοχή)
β. Ἡ ὁδὸς ἡ ἄγουσα πρὸς ἀρετὴν μακρά ἐστι. (επιθετική μετοχή)
γ. Ἐγὼ πειράσομαι σε διδάσκειν ὅτι ἀληθῆ λέγω, ἀρξάμενος ἀπὸ τῆς ὄψεως. (επιρρηματική χρονική μετοχή)
δ. Χαίρουσι περὶ τῶν ἄλλων κακῶς λέγοντες. (κατηγορηματική μετοχή)
ε. Τριήρεις ἐξέπεμπον ὡς γῆς καὶ θαλάττης ἄρξοντες. (επιρρηματική τελική μετοχή)
5) Να εντοπίσετε τα απαρέμφατα στις παρακάτω φράσεις, να προσδιορίσετε το είδος τους και να τα μεταφέρετε στους άλλους χρόνους.
Απάντηση:
α. Τὸ μὲν πῦρ οἱ ἄνθρωποι ῥᾴδίως καθορῶσιν (=κοιτάζουν), εἰς δὲ τὸν ἥλιον οὑ δύνανται ἀντιβλέπειν. (τελικό απαρέμφατο)
β. Κίμων ἠνάγκασε τὸν βασιλέα συνάψαι μάχην. (τελικό απαρέμφατο)
γ. Οὗτος οἴεται (=νομίζει) δίκαια πράττειν. (ειδικό απαρέμφατο)
δ. Ἀπὸ Κνίδου μέχρι Σινώπης Ἕλληνες τὴν Ἀσίαν παροικοῦσιν, οὕς (=τους οποίους) οὐ δεῖ πείθειν, ἀλλὰ μὴ κωλύειν (= να μην εμποδίζουμε) τοῦ πολέμου. (τελικά απαρέμφατα)
ε. Σωκράτης βούλεται (=θέλει) διδάσκειν τοὺς συνόντας (=στους μαθητές του) τὴν άρετήν. (ειδικό απαρέμφατο)
6) Συμπληρώνοντας τα ζητούμενα στα τετραγωνίδια θα σχηματίσετε στην έγχρωμη στήλη μια λέξη που σημαίνει στην α.ε. "φυλακή":
Απάντηση:
α. λύσειν
β. ῥάψαι
γ. πεπραχέναι
δ. κεκοφυῖα
ε. ῥίπτοντος
στ. πεισάσης
Σχηματίζεται η λέξη: εἱρκτὴ
7) Να εντοπίσετε στο παρακάτω κείμενο τις μετοχές και τα απαρέμαφτα ε.φ. και να αναγνωρίσετε το είδος τους.
Τὸ δὲ γεννηθὲν οὐκ ἦν κύριος ὁ γεννήσας τρέφειν, ἀλλ' ἔφερε λαβὼν εἰς τόπον τινὰ λέσχην καλούμενον, ἐν ᾧ καθήμενοι τῶν φυλετῶν οἱ πρεσβύτατοι (= οι γεροντότεροι από τους αρχηγούς των φυλών) καταμαθόντες (=αφού εξέταζαν) τὸ παιδάριον, εἰ μὲν εὐπαγὲς εἴη (=αν ήταν αρτιμελές) καὶ ῥωμαλέον, τρέφειν ἐκέλευον.
Απάντηση:
ὁ γεννήσας: επιθετική μετοχή (έχει άρθρο)
τρέφειν: τελικό απαρέμφατο (μεταφράζεται με το "να")
τρέφειν: τελικό απαρέμφατο (μεταφράζεται με το "να")
Προσοχή! Το κείμενο εμπεριέχει και άλλες μετοχές και απαρέμφατα τα οποία όμως δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει ένας μαθητής Α΄ Γυμνασίου. Αυτά είναι: τὸ γεννηθέν (επιθετική μετοχή), λαβών (επιρρηματική χρονική μετοχή), καλούμενον (επιθετική μετοχή), καθήμενοι (επιρρηματική χρονική μετοχή), καταμαθόντες (επιρρηματική χρονική μετοχή)